ઉત્તર પ્રદેશ વિધાનસભા પેટાચૂંટણીમાં NDA અને INDIA ગઠબંધન વચ્ચે ત્રીજા મોરચાના ગણગણાટથી રાજ્યનું રાજકીય વાતાવરણ રસપ્રદ બન્યું છે. ચંદ્રશેખર આઝાદ અને અસદુદ્દીન ઓવૈસીની પાર્ટી આગામી વિધાનસભા પેટાચૂંટણીમાં મતદારોને નવો વિકલ્પ આપવા જઈ રહી છે. આઝાદ સમાજ પાર્ટી અને AIMIM વચ્ચે ગઠબંધનની ચર્ચા ચાલી રહી છે.
જો આ ગઠબંધન મેદાનમાં આવશે તો, પેટાચૂંટણીમાં સમીકરણો લોકસભાની ચૂંટણી કરતાં અલગ હશે. જો ઓવૈસી-ચંદ્રશેખરનો ત્રીજો મોરચો રાજ્યમાં ખુલી ગયો તો SP-BSP સાથે તેમની સ્પર્ધા વધવાની ખાતરી છે. આ ગઠબંધન BJP અને કોંગ્રેસ માટે પણ મુશ્કેલી ઉભી કરી શકે છે. હકીકતમાં ચંદ્રશેખર આઝાદ અને ઓવૈસી દલિત-મુસ્લિમોને રીઝવવાના વિચાર સાથે મેદાનમાં ઉતરવાના છે અને આ મોરચાની નજર સામાન્ય અને OBC મતો પર પણ હશે.
આઝાદ સમાજ પાર્ટીના પ્રદેશ અધ્યક્ષ સુનીલ ચિત્તોરના જણાવ્યા અનુસાર, પાર્ટી AIMIM સાથે ગઠબંધન કરી શકે છે. આ માટે બંને પક્ષોની ટોચની નેતાગીરી વચ્ચે પ્રથમ રાઉન્ડની વાતચીત થઈ છે. હવે રાજ્ય કક્ષાના અધિકારીઓની મિટિંગમાં બેઠક મુજબ વિચારમંથન થશે. જો બધું બરાબર રહેશે તો પેટાચૂંટણીમાં બંને પક્ષો મળીને 10 બેઠકો પર ઉમેદવારો ઉભા કરશે. આ સાથે જ આ નવા મોરચાને લઈને રાજકીય અટકળોનું બજાર પણ ગરમ થઈ ગયું છે. રાજકીય વિશ્લેષકોનું માનવું છે કે, જો ચંદ્રશેખર આઝાદ અને ઓવૈસી વચ્ચે ગઠબંધન નક્કી થશે તો પેટાચૂંટણીમાં SP અને BSPને સૌથી વધુ અસર થશે. જ્યારે, જો કોંગ્રેસને SPનું સમર્થન નહીં મળે, તો તેની સ્થિતિ અગાઉની ચૂંટણી જેવી થવાની સંભાવના છે.
જો ઉત્તર પ્રદેશના જાતિ સમીકરણની વાત કરીએ તો, અહીં 17-19 ટકા ઉચ્ચ જાતિના મતદારો રહે છે. આ BJPની કોર વોટબેંક માનવામાં આવે છે. જેમાં બ્રાહ્મણ 10 ટકા, રાજપૂત લગભગ 4 ટકા, વૈશ્ય 2 ટકા, ભૂમિહાર 2 ટકા અને અન્ય જાતિઓનો સમાવેશ થાય છે. UPમાં 40-43 ટકાથી વધુ પછાત જાતિઓ છે, તેઓ જે દિશામાં ઝુકાવ કરે તેમની જીત નિશ્ચિત માનવામાં આવે છે. છેલ્લી બે ચૂંટણીઓમાં પછાત જાતિના બિન-યાદવોએ મોટી સંખ્યામાં BJPની તરફેણમાં મતદાન કર્યું હતું. આમાં યાદવ સંપૂર્ણપણે સમાજવાદી પાર્ટી સાથે દેખાયા હતા. જો આપણે UPમાં 40-43 ટકા OBC મતદારો જોઈએ, તો તેમાંથી 10 ટકા યાદવ, કુર્મી-5, મૌર્ય-5, જાટ-4, રાજભર-4 ટકા, લોધી-3 ટકા, ગુર્જર-2 ટકા, નિષાદ, કેવટ, મલ્લાહ-4 ટકા અને અન્ય 6 ટકા જાતિઓનો સમાવેશ થાય છે. આ સિવાય જો દલિત-મુસ્લિમની વાત કરીએ તો દલિત મતદારોની સંખ્યા પણ 21 ટકા છે. તેમાં જાટવ-11 ટકા, પાસી-3.5 ટકા, કોરી-1 ટકા, ધોબી-1 ટકા, ખટીક, ધનગર, વાલ્મિકી અને અન્ય-4.5 ટકા જાતિઓનો સમાવેશ થાય છે. એટલું જ નહીં, મુસ્લિમ મતદારો પણ મોટી સંખ્યામાં છે અને ઘણી બેઠકો પર મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે. UPમાં લગભગ 19 ટકા મુસ્લિમ મતદારો છે. મુસ્લિમ મતદારો પર SPનો પ્રભાવ છે અને BSPનો દલિત મતદારો પર પ્રભાવ છે.
નિષ્ણાતોનું માનવું છે કે, ચંદ્રશેખર આઝાદ અને ઓવૈસી એક મોટા પ્લાનિંગ હેઠળ એકસાથે આવવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે, જેઓ પેટાચૂંટણીને આધારે પ્રયોગ કરશે. કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે, દલિત અને મુસ્લિમ ગઠબંધન સિવાય આ ગઠબંધન OBC અને જનરલ કેટેગરીને પણ સામેલ કરવાની રણનીતિ પર કામ કરી રહ્યું છે. આ સ્થિતિમાં UPમાં એવી 300થી વધુ બેઠકો છે, જ્યાં રાજકીય સમીકરણો પ્રભાવિત થઈ શકે છે અને ચૂંટણીની વાર્તા બદલાઈ શકે છે.
