રક્ષાબંધનનો તહેવાર શ્રાવણ માસના શુક્લ પક્ષની પૂર્ણિમા તિથિએ ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસે, બહેનો તેમના ભાઈના કાંડા પર પ્રેમ અને સ્નેહનો રક્ષણાત્મક દોરો બાંધે છે. સાથે જ બહેનો તેમના ભાઈઓના લાંબા આયુષ્ય માટે પ્રાર્થના પણ કરે છે અને બદલામાં, ભાઈઓ તેમની વહાલી બહેનોની રક્ષા કરવાનું વચન આપે છે. આ વખતે રક્ષાબંધનનો તહેવાર સોમવાર, 19 ઓગસ્ટ 2024ના રોજ ઉજવવામાં આવશે. જાણકારોનું માનીએ તો રક્ષાબંધન ભદ્રાના પ્રભાવમાં હશે. એવું માનવામાં આવે છે કે ભદ્રા જેવા અશુભ સમયમાં રાખડી ન બાંધવી જોઈએ.
રક્ષાબંધનનો તહેવાર શ્રાવણ માસના શુક્લ પક્ષની પૂર્ણિમા તિથિએ ઉજવવામાં આવે છે. આ વખતે પૂર્ણિમા તિથિ 19 ઓગસ્ટના રોજ સવારે 3:04 કલાકે શરૂ થશે અને 19મી ઓગસ્ટના રોજ રાત્રે 11:55 કલાકે સમાપ્ત થશે. પરંતુ, આ દિવસે ભદ્રાનો સમય કેવો રહેશે, ચાલો જાણીએ?
જ્યોતિષના મતે ભદ્રા 19 ઓગસ્ટે બપોરે 2:21 કલાકે જોવા મળશે. ભદ્રા પૂંછ સવારે 09:51 થી 10:53 સુધી રહેશે. ત્યારપછી, ભદ્રામુખ સવારે 10:53 થી બપોરે 12:37 સુધી રહેશે. આ પછી બપોરે 1.30 કલાકે ભદ્રા સમાપ્ત થશે.
જ્યોતિષ શાસ્ત્ર અનુસાર ભદ્રા ખૂબ જ અશુભ સમય માનવામાં આવે છે અને આ સમયગાળા દરમિયાન કોઈ પણ શુભ કાર્ય ન કરવું જોઈએ. અને 19 ઓગસ્ટે બપોરે 1.30 વાગ્યા પછી જ રાખડી બાંધી શકાશે.
19 ઓગસ્ટે રાખડી બાંધવાનો સૌથી ખાસ સમય બપોરે 1:43 થી 4:20 સુધીનો રહેશે, તે સમયે તમે રાખડી બાંધી શકો છો. તમને રાખડી બાંધવા માટે કુલ 2 કલાક 37 મિનિટનો સમય મળશે, જે સૌથી શુભ સમય માનવામાં આવે છે.
આ સિવાય તમે પ્રદોષ કાળમાં પણ સાંજે તમારા ભાઈના કાંડા પર રાખડી બાંધી શકો છો. આ દિવસે પ્રદોષ કાલ સાંજે 06:56 થી 09:07 સુધી રહેશે.
રક્ષાબંધન પર ભદ્રાકાળમાં રાખડી ન બાંધવી જોઈએ. તેની પાછળ પણ એક પૌરાણિક કથા છે. એવું કહેવાય છે કે, લંકાપતિ રાવણની બહેને ભદ્રાના કાળમાં પોતાના ભાઈના કાંડા પર રાખડી બાંધી હતી અને એક વર્ષમાં તેનો નાશ થયો હતો. કહેવાય છે કે, ભદ્રા શનિદેવની બહેન હતી. ભદ્રાને ભગવાન બ્રહ્મા તરફથી શ્રાપ મળ્યો હતો કે, ભદ્રામાં જે કોઈ પણ શુભ કે મંગળ કાર્ય કરશે તેનું પરિણામ અશુભ જ આવશે.
રાખડી બાંધતા પહેલા બહેન અને ભાઈ બંનેએ ઉપવાસ રાખવો જોઈએ. આ દિવસે સૌથી પહેલા એક થાળી લો. થાળીમાં રોલી, ચંદન, અક્ષત, દહીં, રક્ષાસૂત્ર અને મીઠાઈઓ રાખો, ઘીનો દીવો પણ રાખો. સૌ પ્રથમ ભગવાનને રક્ષા સૂત્ર અને પૂજાની થાળી અર્પણ કરો. આ પછી ભાઈને પૂર્વ કે ઉત્તર તરફ મુખ કરીને બેસાડો. તે પછી પહેલા ભાઈને તિલક કરો અને પછી રક્ષાસૂત્ર બાંધો. પછી ભાઈની આરતી કરો, તેને મીઠાઈ ખવડાવો અને ભાઈની સુખાકારી માટે પ્રાર્થના કરો.
રક્ષા સૂત્ર બાંધતી વખતે ભાઈ અને બહેને માથું ઢાંકવું જોઈએ. માથું ખુલ્લું ન હોવું જોઈએ. રક્ષા સૂત્ર બાંધ્યા પછી તમારા માતા-પિતા અને ગુરુના આશીર્વાદ લો. પછી તમારી ક્ષમતા મુજબ તમારી બહેનને ભેટ આપો. એવી વસ્તુઓ ભેટ તરીકે આપો જે બંને માટે શુભ હોય, કાળા કપડા કે મસાલેદાર કે ખારું ખાવાનું ન આપો.
રક્ષાસૂત્ર ત્રણ કલરનું જ હોવું જોઈએ, લાલ, પીળો અને સફેદ. જો રક્ષા સૂત્રમાં ચંદનનો ઉપયોગ કરવામાં આવે તો તે ખૂબ જ શુભ રહેશે. જો કંઈ ન હોય તો કલાવાને પણ શ્રદ્ધાથી બાંધી શકાય.
હિંદુ ધર્મમાં રક્ષાબંધનનું વિશેષ મહત્વ છે. આવી સ્થિતિમાં તમારે પણ તમારા ભાઈને રાખડી બાંધતી વખતે આ ખાસ મંત્રનો જાપ કરવો જોઈએ. એવું માનવામાં આવે છે કે, આ મંત્રનો જાપ કરતા કરતા ભાઈને રાખડી બાંધવાથી ભાઈ-બહેન વચ્ચે હંમેશા પ્રેમ જળવાઈ રહે છે.
રાખડી બાંધતી વખતે કરો આ મંત્રનો જાપ :
‘યેન બદ્ધો બલિરાજા, દાનવેન્દ્રો મહાબલઃ,
તેનત્વામ પ્રતિ બદ્ધનામી રક્ષે, માચલ-માચલઃ’