ભારતીય સશસ્ત્ર દળોએ પહેલગામ હુમલાનો બદલો લેવા માટે આ મહિનાની શરૂઆતમાં ઓપરેશન સિંદૂર શરૂ કર્યું હતું. આ અંતર્ગત ભારતે પાકિસ્તાનમાં સ્થિત 9 ઠેકાણાઓનો નાશ કર્યો હતો. હવે આ ઓપરેશનને લગતી બધી માહિતી બહાર આવી રહી છે. માહિતી અનુસાર, ઓપરેશન સિંદૂરના ઓપરેશનલ પ્લાનિંગના ભાગ રૂપે પ્રથમ વખત ‘રેડ ટીમિંગ’નો ખ્યાલ અપનાવવામાં આવ્યો હતો.
મીડિયા સૂત્રો દ્વારા પ્રાપ્ત માહિતી અનુસાર, આ પહેલી વાર છે જ્યારે ભારતીય સેનાએ વાસ્તવિક કામગીરીમાં આ ખ્યાલનું પરીક્ષણ કર્યું છે. રેડ ટીમિંગમાં વિરોધીની માનસિકતા, યુક્તિઓ અને પ્રતિભાવ પેટર્નથી પરિચિત નિષ્ણાતોના નાના જૂથને ઓપરેશનલ પ્લાનિંગમાં સામેલ કરવાનો સમાવેશ થાય છે. તેમની ભૂમિકા યોજનાનું વિવેચનાત્મક મૂલ્યાંકન કરવાની, દુશ્મનની પ્રતિક્રિયાઓનું અનુકરણ કરવાની અને ઇચ્છિત લશ્કરી વ્યૂહરચનાની મજબૂતાઈનું પરીક્ષણ કરવામાં મદદ કરવાની છે.
સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, આ આયોજન કામગીરીમાં સામેલ રેડ ટીમમાં દેશભરના વિવિધ કમાન્ડ અને પોસ્ટિંગમાંથી લેવામાં આવેલા પાંચ વરિષ્ઠ અધિકારીઓનો સમાવેશ થતો હતો. જોકે રેડ ટીમિંગ લાંબા સમયથી વિદેશમાં લશ્કરી કામગીરીનો ભાગ રહી છે, ખાસ કરીને શીત યુદ્ધ દરમિયાન, તેનો ઉપયોગ તાજેતરમાં જ ભારતીય સેનામાં પ્રથમ વખત પરીક્ષણ માટે કરવામાં આવ્યો છે.
‘રેડ ટીમ’ શબ્દ યુદ્ધ-રમત કવાયતો પરથી આવ્યો છે, જ્યાં એક જૂથ, જેને રેડ ટીમ તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવે છે, તે દુશ્મનની રણનીતિઓનું અનુસરણ કરે છે અને બ્લુ ટીમ તરીકે ઓળખાતા બચાવ દળ સામે કાલ્પનિક હુમલો શરુ કરે છે. સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે, ભારતીય સેનામાં આ ખ્યાલનું નામ મહાભારતમાં પાંડવોના સલાહકારના નામ પરથી ‘વિદુર વકતા’ રાખવામાં આવ્યું હતું અને વિવિધ સેના કમાન્ડમાં તેનું પરીક્ષણ કરવામાં આવે તે પહેલાં થોડા સમય માટે તેની ચર્ચા કરવામાં આવી હતી. આ માટે, ઘણા સ્તરે પરીક્ષણો હાથ ધરવામાં આવ્યા હતા.
સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે, આ ખ્યાલ ઓક્ટોબર 2024માં આર્મી કમાન્ડર્સની કોન્ફરન્સ પછી રજૂ કરવામાં આવ્યો હતો, ત્યારપછી 15 અધિકારીઓના જૂથે રેડ ટીમિંગમાં વિશેષ તાલીમ લીધી હતી. તેમણે કહ્યું કે, હવે આગામી બે વર્ષમાં ‘વિદુર વકતા’ કાર્યક્રમનો વિસ્તાર કરવા માટે એક રોડમેપ તૈયાર કરવામાં આવ્યો છે. તેનો ઉદ્દેશ્ય ઇન-હાઉસ સ્પેશિયલાઇઝેશન રજૂ કરવાનો અને આખરે વિદેશી ટ્રેનર્સ પરની નિર્ભરતા ઘટાડવાનો છે.
આર્મી પાસે પહેલાથી જ શિમલામાં મુખ્ય મથક ધરાવતા તાલીમ કમાન્ડ (ARTRAC) હેઠળ એક REDFOR (રેડ ફોર્સ) યુનિટ છે, જે યુદ્ધ કવાયત યોજનાઓ અને સિમ્યુલેશન્સ તપાસવા માટે જવાબદાર છે, જે સામાન્ય રીતે કાગળ પર અથવા રેતીના મોડેલનો ઉપયોગ કરીને હાથ ધરવામાં આવે છે. જોકે, અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે, જ્યારે REDFOR વિરોધી યુક્તિઓનું અનુકરણ કરે છે અને તાલીમ માટે વપરાતું સાધન છે, ત્યારે રેડ ટીમ તેની યોજનાઓ અને વિરોધી પર તેમની અસર, દરેક પગલા પર વિરોધીની અપેક્ષિત પ્રતિક્રિયાનો અભ્યાસ કરે છે.