અમેરિકામાં સંભવિત આર્થિક મંદીની આશંકા પ્રબળ બની રહી છે. જેના કારણે વૈશ્વિક અર્થવ્યવસ્થા પર સંકટના વાદળો ઘેરાવા લાગ્યા છે. વિવિધ આર્થિક સૂચકાંકો અને બજારના પરિબળોને જોતા દર્શાવે છે કે, અમેરિકા કદાચ મંદીની આરે છે. અહીં અમે અમેરિકામાં સંભવિત મંદીની તપાસ કરી રહ્યા છીએ અને એ પણ જણાવી રહ્યા છીએ કે તે ભારતીય અર્થતંત્ર પર કેવી અસર કરી શકે છે.
અમેરિકામાં ઘણા મોટા આર્થિક સૂચકાંકો નબળાઈના સંકેતો બતાવવા લાગ્યા છે. બેરોજગારીના દાવા જાન્યુઆરીના નીચા સ્તરેથી નોંધપાત્ર રીતે વધ્યા છે અને જુલાઈમાં બેરોજગારીનો દર વધીને 4.3 ટકા થયો છે, જે ત્રણ વર્ષમાં સૌથી વધુ છે. વધુમાં, ISM મેન્યુફેક્ચરિંગ PMI ઘટીને નવ મહિનાની નીચી સપાટીએ પહોંચી ગયું છે, જે ઉત્પાદન પ્રવૃત્તિઓમાં સંકોચન સૂચવે છે.
જો કે, આ ચિંતાજનક સંકેતો હોવા છતાં, કેટલાક સૂચકાંકો પણ મિશ્રિત ચિત્ર રજૂ કરે છે, જે વર્તમાન ક્વાર્ટર માટે 2.6 ટકાથી વધારીને 2.9 ટકા કરવામાં આવ્યા છે. વેતન વૃદ્ધિ હાલમાં ફુગાવાથી આગળ છે, અને ઘરની કિંમતો વધી રહી છે. આ બધા કેટલાક સંકેતો છે જે અર્થતંત્રની મજબૂતાઈ તરફ ઈશારો કરે છે.
અમેરિકામાં સંભવિત મંદીના ડરથી શેરબજારમાં ભારે વોલેટિલિટી જોવા મળી રહી છે. US ફેડરલ રિઝર્વ દ્વારા વ્યાજ દરમાં ઘટાડો થવાની બજારની અપેક્ષાઓ વધી છે. આ દર્શાવે છે કે અર્થવ્યવસ્થા ધીમી પડી શકે છે. જુલાઈ મજૂર ડેટા દ્વારા શરૂ કરાયેલ સહમ નિયમ, મૂળભૂત રીતે બેરોજગારી દરમાં ફેરફારના આધારે મંદીની શરૂઆતનો સંકેત આપે છે.
જો આપણે ઈતિહાસ પર નજર કરીએ તો, આ નિયમ આર્થિક મંદીનો વિશ્વાસપાત્ર આગાહી કરનાર છે. તદુપરાંત, ફેડરલ ફિસ્કલ ડેફિસિટનું વિસ્તરણ, જેણે છેલ્લાં બે વર્ષમાં વૃદ્ધિને ટેકો આપ્યો હતો, તે હવે ઉલટાવી રહ્યો છે અને વૃદ્ધિ પર ભાર મૂકે છે. છેલ્લા કેટલાક સમયથી, અમેરિકન મંદીને લગતા Google Trendsમાં ગ્રાફ પણ ઘણો ઊંચો દેખાઈ રહ્યો છે.
આ પરિબળો હોવા છતાં, કેટલાક અર્થશાસ્ત્રીઓ માને છે કે, મંદી નિકટવર્તી નથી. વૃદ્ધિમાં મંદીની અપેક્ષા છે, પરંતુ સંભવિત મંદીનો સમય જાણી શકાયો નથી કે, અને તે પણ જાણી શકાયું નથી કે તે કેટલો ગંભીર હશે.
જો અમેરિકન અર્થતંત્ર મંદીમાં પ્રવેશે છે, તો તે વિશ્વના ઘણા દેશોને અસર કરશે. ભારત આનાથી જરાય અસ્પૃશ્ય રહેવાનું નથી. શેરબજારમાં અમેરિકાને ભારતનું મધર માર્કેટ કહેવામાં આવે છે. જો ત્યાં બધું લીલું દેખાય છે તો ભારતમાં પણ એવું જ દેખાય છે. જ્યારે ઘટાડાનો સમયગાળો શરૂ થાય છે, ત્યારે અહીં પણ ઘટાડો જોવા મળે છે. બંને દેશો વચ્ચે મોટો વેપાર થતો હોય છે અને એકબીજા પર પરસ્પર નિર્ભરતા છે.
જ્યારે પણ મંદી હોય છે, ત્યારે સામાન્ય રીતે ગ્રાહક ખર્ચમાં ઘટાડો થાય છે. તેનાથી ભારતીય નિકાસની માંગ ઘટી શકે છે. IT, ફાર્માસ્યુટિકલ્સ અને ટેક્સટાઇલ જેવા ક્ષેત્રો, જેઓ US માર્કેટ પર ખૂબ જ નિર્ભર છે, એક ઓર્ડરમાં ઘટાડો જોવા મળે છે. આ સિવાય વૈશ્વિક પુરવઠા શૃંખલામાં વિક્ષેપ છે. આર્થિક મંદીમાં આ સાંકળ તૂટવાની નક્કી જ છે. આવી સ્થિતિમાં અમેરિકન બજારો પર નિર્ભર ભારતીય નિકાસકારો માટે પડકારજનક સ્થિતિ બની શકે છે.
ભારતીય IT સેક્ટર US મંદી માટે ખાસ કરીને સંવેદનશીલ છે. આર્થિક દબાણનો સામનો કરીને અમેરિકન કંપનીઓ IT ખર્ચમાં ઘટાડો કરી શકે છે, જેના કારણે ભારતીય IT કંપનીઓની આવકમાં ઘટાડો થવાની સંભાવના છે. આનાથી નોકરીની ખોટ અને પ્રોજેક્ટ્સમાં કાપ આવી શકે છે, જે આ ક્ષેત્રના વિકાસ પર નોંધપાત્ર અસર કરી શકે છે.
અમેરિકામાં મંદી વૈશ્વિક સ્તરે રોકાણકારોના વિશ્વાસમાં ઘટાડો કરી શકે છે, જે ભારતમાં વિદેશી રોકાણના પ્રવાહમાં ઘટાડો કરી શકે છે. આનાથી મૂડીપ્રવાહમાં ઘટાડો થઈ શકે છે, જે વિકાસ માટે વિદેશી રોકાણ પર આધાર રાખતા ક્ષેત્રોને અસર કરી શકે છે. એથી વધુમાં, ચલણની વધઘટ, ખાસ કરીને US ડૉલરના મૂલ્યમાં સંભવિત ઘટાડો, ભારતીય ચલણ પર નકારાત્મક અસર કરી શકે છે. જો આમ થશે તો આયાત મોંઘી થઈ શકે છે અને બહારથી આવતા માલ પર આધારિત વ્યવસાયોને પણ અસર થશે.
ભારત માટે સંભવિત હકારાત્મક પરિણામ તેલના ભાવમાં ઘટાડો હોઈ શકે છે. US મંદી ઘણીવાર વૈશ્વિક તેલની માંગ ઘટાડે છે, જે ભારતને ચોખ્ખા તેલ આયાતકાર તરીકે લાભ આપી શકે છે. જો કે, અર્થતંત્ર પરની એકંદર અસર કિંમતમાં ઘટાડાની તીવ્રતા અને અન્ય ક્ષેત્રો પર તેની અસર પર નિર્ભર રહેશે.
જો કે US મંદીની સંભવિત અસરો હોઈ શકે છે, પરંતુ ભારતીય અર્થતંત્ર સ્થિતિસ્થાપક અથવા ફ્લેક્સિબલ છે. ભારતની અર્થવ્યવસ્થાએ ભૂતકાળમાં વૈશ્વિક પડકારોનો સામનો કરીને સ્થિતિસ્થાપકતા દર્શાવી છે. એવા ઘણા પરિબળો છે, જે જોખમ ઘટાડવામાં મદદરૂપ થઈ શકે છે.
ડોમેસ્ટિક ડિમાન્ડ: ભારતનો વધતો ડોમેસ્ટિક વપરાશ U.S.ની ઓછી માંગની કેટલીક નકારાત્મક અસરોને સરભર કરવામાં મદદ કરી શકે છે.
મોટી નિકાસ બાસ્કેટ: તેના નિકાસ બજારોમાં વિવિધતા લાવવા પર ભારતનું ધ્યાન US પરની નિર્ભરતા ઘટાડી શકે છે અને સંભવિત મંદીની અસરને ઘટાડી શકે છે.
મજબૂત નાણાકીય સ્થિતિ: ભારતના મજબૂત મેક્રો ઇકોનોમિક ફંડામેન્ટલ્સ તેને બાહ્ય આંચકા સામે ટકી રહેવાની તાકાત પૂરી પાડે છે.