પેરિસ ઓલિમ્પિક 2024માં ભારતના મેડલ વિજેતાઓ માટે હવે ઈનામોનો વરસાદ થઈ રહ્યો છે. તો સવાલ એ છે કે, દેશને ગૌરવ અપાવનાર ખેલાડીઓને મળેલી ભેટ પર પણ ટેક્સ લાગશે કે નહીં? આપણે અહીં એ જાણી લઈએ…
ભારતે પેરિસ ઓલિમ્પિક 2024માં ભલે ગોલ્ડ જીત્યો ન હોય, પરંતુ ઘણા મેડલ જીત્યા છે. નીરજ ચોપરાએ ફેંકેલો ભાલો સીધો સિલ્વર મેડલ પર પડ્યો હતો, જ્યારે મનુ ભાકર અને સરબજીત સિંહની પિસ્તોલ બ્રોન્ઝ તરફ હતી. એ જ રીતે સ્વપ્નિલ કુસાલે, અમન સેહરાવત અને ભારતીય હોકી ટીમે પણ બ્રોન્ઝ મેડલ જીત્યો હતો. તેમના પ્રદર્શનના કારણે હવે આ ખેલાડીઓ પર રોકડ, ભેટ અને પુરસ્કારોનો વરસાદ થવાનો છે. સરકારથી માંડીને ઉદ્યોગપતિઓ કાર, મકાન કે અન્ય સુવિધાઓ આપી રહ્યા છે. આ એક પ્રકારની આવક છે અને જ્યાં આવક છે ત્યાં આવકવેરો પણ છે. તો આ ખેલાડીઓ જે કંઈ મેળવે છે તેના પર કેટલો ટેક્સ લાગશે?
મીડિયા રિપોર્ટ્સ અનુસાર, ફ્રેન્ચ મેડલ વિજેતાઓને તેમની સરકાર તરફથી ગોલ્ડ મેડલ માટે 80,000 યુરો, સિલ્વર માટે 40,000 યુરો અને બ્રોન્ઝ માટે 20,000 યુરો મળશે, પરંતુ તેમાંથી ટેક્સ કાપવામાં આવશે. તેનાથી વિપરિત, ભારતમાં ભારતીય રમતવીરોને જે પણ રોકડ અને ભેટો મળશે તે સંપૂર્ણપણે કરમુક્ત હશે.
સેન્ટ્રલ બોર્ડ ઓફ ડાયરેક્ટ ટેક્સિસ (CBDT)એ 2014ની નોટિફિકેશનમાં સ્પષ્ટતા કરી હતી કે ઓલિમ્પિક, કોમનવેલ્થ અથવા એશિયન ગેમ્સના મેડલ વિજેતાઓને કેન્દ્ર અથવા રાજ્ય સરકારો દ્વારા આપવામાં આવતા પુરસ્કારોને આવકવેરા કાયદાની કલમ 10 (17A) હેઠળ મુક્તિ આપવામાં આવે છે.
પેરિસ ઓલિમ્પિકમાં બે મેડલ જીતનાર મનુ ભાકર અને સરબજીત સિંહને યુવા બાબતો અને રમત મંત્રાલયની પુરસ્કાર યોજના હેઠળ અનુક્રમે 30 લાખ અને 22.5 લાખ રૂપિયા આપવામાં આવ્યા હતા, જે કરમુક્ત હોવાની શક્યતા છે. પંજાબ અને ઓડિશાની રાજ્ય સરકારો તરફથી ભારતીય હોકી ટીમને મળેલા પુરસ્કારો પણ કરમુક્ત હશે.
2018માં, ઇન્કમ ટેક્સ એપેલેટ ટ્રિબ્યુનલે ચુકાદો આપ્યો હતો કે, ભારતના પ્રથમ વ્યક્તિગત ઓલિમ્પિક સુવર્ણ ચંદ્રક વિજેતા શૂટર અભિનવ બિન્દ્રાને આપવામાં આવેલા કુલ રૂ. 96 કરોડ કરમુક્ત હતા, કારણ કે સરકાર તરફથી એવોર્ડ મળ્યા હતા.
મીડિયા સૂત્રોના અહેવાલ મુજબ, CNK એન્ડ એસોસિએટ્સના ટેક્સ પાર્ટનર ગૌતમ નાયક કહે છે કે, મુખ્ય પ્રશ્ન એ છે કે, શું મેડલને જ્વેલરી તરીકે ગણવામાં આવશે. તેઓ દલીલ કરે છે કે એવું નથી, કારણ કે તે સોનાની ચેન અથવા ગળાનો હાર જેવી રોજિંદી વસ્તુ નથી. આવકવેરા અધિનિયમની કલમ 56(2)(x) જણાવે છે કે જ્યાં એકંદર મૂલ્ય રૂ. 50,000થી વધુ હોય ત્યાં વિચારણા વિના જંગમ મિલકત (વ્યાખ્યાયિત અને નિર્દિષ્ટ) કરપાત્ર છે. ‘નિર્દિષ્ટ વસ્તુઓ’માં જમીન, ઇમારતો, શેર, સિક્યોરિટીઝ અને જ્વેલરીનો સમાવેશ થાય છે. મેડલ આવી કોઈપણ શ્રેણીમાં આવશે નહીં.
દિલ્હીના ચાર્ટર્ડ એકાઉન્ટન્ટ ગૌરવ ગર્ગે મીડિયા સૂત્રોને જણાવ્યું હતું કે, જો કોઈ ભેટ મળે છે, તો તેની કર જવાબદારી તેના પર નિર્ભર કરે છે કે, ભેટ કોની પાસેથી મળી છે અને તેનું સ્વરૂપ શું છે.
સરકાર અથવા સરકારી સંસ્થા તરફથી ભેટ: જો સરકાર અથવા કોઈપણ સરકારી સંસ્થા (જેમ કે સરકારી વિભાગ, સંસ્થા, વગેરે) તરફથી કોઈ ભેટ મળે છે, તો તે ભેટ કરના દાયરામાં આવતી નથી. ગિફ્ટ રોકડ, વાહન, મકાન કે અન્ય કોઈપણ વસ્તુમાં હોય, તેના પર કોઈ ટેક્સ લાગશે નહીં.
ખાનગી વ્યક્તિ તરફથી ભેટ: જો નજીકના સંબંધીઓ સિવાય ખાનગી વ્યક્તિ પાસેથી ભેટ (સ્થાવર મિલકત) પ્રાપ્ત થાય અને તેની કુલ કિંમત રૂ. 50,000થી વધુ હોય, તો તે કરપાત્ર રહેશે. મતલબ કે તે ભેટ પર ટેક્સ ભરવો પડશે. કરને આધીન વસ્તુઓમાં રોકડ, જ્વેલરી, પેઇન્ટિંગ્સ, શેર અને સિક્યોરિટીઝ (જેમ કે સ્ટોક, બોન્ડ વગેરે)નો સમાવેશ થાય છે.
મિલકત સિવાયની વસ્તુઓ: કેટલીક વસ્તુઓ અને ભેટો જેમ કે વાહનો, ઈલેક્ટ્રોનિક્સ, ફર્નિચર, એર ટિકિટ અથવા હોલિડે ગિફ્ટ્સ (જેમ કે વેકેશનમાં જવા માટે આપેલી ટિકિટ અથવા પેકેજ)ને મિલકત ગણવામાં આવતી નથી. તેથી, આવી ભેટો આવકવેરાના દાયરામાં આવતી નથી.
આવકવેરા અધિનિયમની કલમ 56(2)(10)માં ભેટ પર કર લાદવાની જોગવાઈઓ છે. ઉપરોક્ત મુદ્દાઓમાં ઉલ્લેખિત કર નિયમો આ કલમ હેઠળ લાગુ પડે છે. આ કલમ હેઠળ કરપાત્ર ન ગણાતી ભેટો પર કોઈ કર વસૂલવામાં આવતો નથી.