જ્યારે જનતાના પૈસાની વાત આવે છે, ત્યારે તેને યોગ્ય હાથમાં પહોંચાડવામાં આવે તે સરકારની ફરજ છે. પરંતુ જ્યારે પેન્શન જેવી મહત્વની યોજનાનો લાભ એવા લોકોને મળવા લાગે છે, જેઓ તેના માટે લાયક નથી અથવા જેઓ આ દુનિયામાં હયાત પણ નથી ત્યારે શું થશે? આ જ પ્રશ્ન પંજાબમાં એક મોટા સર્વે કરાયા પછી સામે આવ્યો, જેણે માત્ર સરકારને જ હચમચાવી ન હતી પરંતુ સામાન્ય લોકોને પણ આંચકો આપ્યો હતો. પંજાબ સરકારે પેન્શન યોજના હેઠળ 2.44 લાખ લાભાર્થીઓ પાસેથી 145.73 કરોડ રૂપિયા વસૂલ કર્યા છે, જેઓ યોજના માટે અયોગ્ય હતા અથવા જેઓ મૃત્યુ પામ્યા હતા. આ પુનઃપ્રાપ્તિ મોટા સર્વેક્ષણ પછી કરવામાં આવી છે, જેણે સરકારને એવા લોકોની ઓળખ કરવામાં મદદ કરી જેઓ લાભ લઈ રહ્યા હતા, પરંતુ યોજના માટે લાયક ન હતા.
પંજાબના સામાજિક સુરક્ષા, મહિલા અને બાળ વિકાસ મંત્રી ડૉ. બલજીત કૌરે આ વસૂલાતને સરકારની નિષ્પક્ષતા અને પારદર્શિતાનું પ્રતીક ગણાવ્યું હતું. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, પેન્શન યોજનાનો લાભ માત્ર એવા લોકોને જ પહોંચે તે સુનિશ્ચિત કરવા માટે સરકાર પ્રતિબદ્ધ છે, જેઓ તેનો ખરા અર્થમાં હકદાર છે. પંજાબ સરકારે આ નાણાકીય વર્ષ (2024-25)માં પેન્શન યોજના હેઠળ 33.58 લાખ લાભાર્થીઓને કુલ રૂ. 2,505.52 કરોડનું વિતરણ કર્યું છે. આ યોજના હેઠળ, વૃદ્ધો, વિધવાઓ, આશ્રિત બાળકો અને વિકલાંગોને દર મહિને 1,500 રૂપિયા પેન્શન આપવામાં આવે છે.
સર્વે રિપોર્ટમાં ખુલાસો થયો છે કે, નાણાકીય વર્ષ 2022-23 દરમિયાન, લગભગ 1.23 લાખ લાભાર્થીઓના નામ પર પેન્શનની રકમ મોકલવામાં આવી હતી, જેઓ કાં તો અયોગ્ય હતા અથવા જેઓ મૃત્યુ પામ્યા હતા. સરકારે તેમની પાસેથી 77.91 કરોડ રૂપિયા વસૂલ કર્યા છે. તેવી જ રીતે, નાણાકીય વર્ષ 2023-24માં, 1.07 લાખ લાભાર્થીઓ અયોગ્ય અને મૃત મળી આવ્યા હતા, જેમાંથી 41.22 કરોડ રૂપિયા વસૂલ કરવામાં આવ્યા હતા. જ્યારે 2024-25માં (જુલાઈ 2024 સુધી) 14,160 લાભાર્થીઓ પાસેથી રૂ. 26.59 કરોડ વસૂલ કરવામાં આવ્યા છે.
આ સર્વે અને વસૂલાત માત્ર એક આંકડો નથી, પરંતુ તે પારદર્શિતા પ્રત્યે સરકારની પ્રતિબદ્ધતાનો સંકેત છે. સરકાર આ અંગે કડક વલણ અપનાવી રહી છે. પેન્શન યોજના જેવી યોજનાઓ વૃદ્ધો, વિધવાઓ, આશ્રિત બાળકો અને વિકલાંગોના જીવનમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે. તેથી, તેનો લાભ યોગ્ય લોકો સુધી પહોંચે તે સુનિશ્ચિત કરવું જરૂરી છે.
પેન્શન યોજના હેઠળ પંજાબ સરકાર દ્વારા લેવામાં આવેલ આ પગલાથી પેન્શન યોજનાના સાચા લાભાર્થીઓને ન્યાય તો મળશે જ, પરંતુ અન્ય રાજ્યો માટે પણ ઉદાહરણ સ્થાપિત થશે કે, આવી યોજનાઓમાં થતી ગેરરીતિઓને રોકવા માટે કેટલા કડક પગલાં લઈ શકાય.
