રાષ્ટ્રવાદી કોંગ્રેસ પાર્ટી (શરદ પવાર જૂથ)ના પ્રમુખ શરદ પવાર અને શિવસેના (ઉદ્ધવ બાલા સાહેબ ઠાકરે)ના નેતાઓ પ્રિયંકા ચતુર્વેદી અને સંજય રાઉત માટે આગામી સમયમાં રાજ્યસભામાં પહોંચવું ખૂબ મુશ્કેલ લાગે છે. તેનું મુખ્ય કારણ તાજેતરમાં મહારાષ્ટ્ર વિધાનસભાની ચૂંટણીના પરિણામો છે. એક દિવસ પહેલા જ આવેલા મહારાષ્ટ્ર વિધાનસભા ચૂંટણી 2024ના પરિણામોમાં ઉદ્ધવ અને શરદ પવારની પાર્ટીઓને મોટો આંચકો લાગ્યો છે. તેમના ધારાસભ્યોની સંખ્યા પહેલા કરતા ઘણી ઓછી થઈ ગઈ છે, જેના કારણે આ નેતાઓના રાજ્યસભામાં ફરી ચૂંટાઈ આવવાની શક્યતાઓ ઘણી ઓછી થઈ ગઈ છે. આ વિધાનસભા ચૂંટણીમાં મહાવિકાસ અઘાડી (MVA) 50ના આંકડા સુધી પણ પહોંચી શકી નથી.
મહાવિકાસ આઘાડી માત્ર 49 બેઠકો જીતી શકી હતી. MVAની આ નિષ્ફળતાને કારણે, શરદ પવાર, સંજય રાઉત અને પ્રિયંકા ચતુર્વેદીને રાજ્યસભાની આગામી ટર્મ પણ નહીં મળે. સામાન્ય રીતે મહારાષ્ટ્રમાંથી રાજ્યસભામાં જવા માટે 43 સીટોનો નિશ્ચિત ક્વોટા હોય છે. આ સંદર્ભમાં સમગ્ર મહા વિકાસ આઘાડી મળીને માત્ર એક વ્યક્તિને જ રાજ્યસભામાં મોકલી શકે છે. તે પણ ત્યારે કે જ્યારે ગઠબંધનમાં કોઈ એક વ્યક્તિના નામ પર સર્વસંમતિ બની શકે.
શરદ પવાર અને પ્રિયંકા ચતુર્વેદીને છ વર્ષની મુદત માટે 3 એપ્રિલ 2020ના રોજ રાજ્યસભાના સભ્યો તરીકે ચૂંટવામાં આવ્યા હતા. તેમનો કાર્યકાળ 3 એપ્રિલ, 2026ના રોજ પૂરો થશે. જ્યારે, સંજય રાઉત 1 જુલાઈ 2022ના રોજ રાજ્યસભા માટે ચૂંટાયા હતા, અને તેમનો કાર્યકાળ 22 જુલાઈ 2028ના રોજ સમાપ્ત થશે.
288 સભ્યોની મહારાષ્ટ્ર વિધાનસભાના ચૂંટણી પરિણામોની ઘોષણા પછી, BJP 132 બેઠકો સાથે સૌથી મોટો પક્ષ છે. મહાયુતિની ભાગીદાર પાર્ટી શિવસેના (CM એકનાથ શિંદે) બીજા સ્થાને છે. શિવસેનાએ 57 બેઠકો જીતી હતી. NCP (DyCM અજિત પવાર) 41 બેઠકો સાથે ત્રીજા સ્થાને છે. શિવસેના (UBT) માત્ર 20 બેઠકો, કોંગ્રેસ 16 અને NCP (શરદ પવાર) 10 બેઠકો જીતી શકી હતી. SPને બે બેઠકો મળી હતી.
રાજકીય સમીકરણો અને વિધાનસભામાં આ પક્ષોની સ્થિતિને જોતા બંને પક્ષો માટે આ નેતાઓને ફરીથી રાજ્યસભામાં મોકલવા અત્યંત મુશ્કેલ બની ગયા છે. શરદ પવાર પહેલા જ જાહેરાત કરી ચૂક્યા છે કે, રાજ્યસભામાં આ તેમનો છેલ્લો કાર્યકાળ હશે. આ સાથે જ પ્રિયંકા ચતુર્વેદી અને સંજય રાઉતની ફરીથી ચૂંટણી થવાની શક્યતાઓ પણ રાજકીય સંજોગોને કારણે નબળી પડી રહી છે.
શનિવારે પેટાચૂંટણીના પરિણામોમાં કોંગ્રેસે મહારાષ્ટ્રની નાંદેડ લોકસભા બેઠક જાળવી રાખી છે. કેરળની વાયનાડ લોકસભા સીટ પરથી જીત સાથે, લોકસભામાં કોંગ્રેસની સંખ્યા 99 રહી છે. મહારાષ્ટ્ર વિધાનસભામાં ભારતીય જનતા પાર્ટી (BJP)ની જીતથી રાજ્યસભામાં સત્તાધારી ગઠબંધનની શક્યતાઓ પણ વધી જશે. રાજ્યસભાની સૌથી વધુ બેઠકોની બાબતમાં મહારાષ્ટ્ર દેશમાં બીજા ક્રમે છે. આ વર્ષની શરૂઆતમાં યોજાયેલી લોકસભા ચૂંટણીમાં BJPએ 240 બેઠકો જીતી હતી. 26 ઓગસ્ટે કોંગ્રેસના સાંસદ વસંતરાવ ચવ્હાણના અવસાનના કારણે નાંદેડ પેટાચૂંટણી યોજાઈ છે.
કોંગ્રેસે લોકસભા ચૂંટણીમાં 99 બેઠકો જીતી હતી, જેમાંથી પાર્ટીના નેતા રાહુલ ગાંધીએ ઉત્તર પ્રદેશના રાયબરેલી અને કેરળના વાયનાડમાંથી બે બેઠકો જીતી હતી. તેમણે વાયનાડ બેઠક છોડી દીધી હતી, જ્યાંથી તેમની બહેન પ્રિયંકા ગાંધી વાડ્રાએ શનિવારે જીતી હતી. વાયનાડ અને નાંદેડ જીત્યા પછી લોકસભામાં કોંગ્રેસના સભ્યોની સંખ્યા 99 પર સ્થિર છે.
પશ્ચિમ બંગાળની બસીરહાટ બેઠક હવે લોકસભાની એકમાત્ર ખાલી બેઠક છે. તૃણમૂલ કોંગ્રેસના સાંસદ SK નૂરૂલ ઈસ્લામનું 25 સપ્ટેમ્બરે અવસાન થયું હતું. જોકે, આ બેઠક પર પેટાચૂંટણી થઈ શકી નથી કારણ કે ઈસ્લામ વિરુદ્ધ ચૂંટણી સંબંધિત અરજી કોલકાતા હાઈકોર્ટમાં પેન્ડિંગ છે. મહારાષ્ટ્રમાં BJPની આગેવાની હેઠળના ગઠબંધનની જંગી જીતે રાજ્યસભામાં પણ બહુમતી મેળવવાની તેની આશાઓને વેગ આપ્યો છે. રાજ્યસભાના 19 સભ્યો મહારાષ્ટ્રમાંથી ચૂંટાયા છે. હાલમાં ઉપલા ગૃહમાં મહારાષ્ટ્રમાંથી BJP પાસે સાત સભ્યો છે, જ્યારે કોંગ્રેસ પાસે ત્રણ, CM એકનાથ શિંદેની આગેવાનીવાળી શિવસેના પાસે એક, ઉદ્ધવ ઠાકરેની આગેવાની હેઠળની શિવસેના (UBT) પાસે બે, DyCM અજિત પવારની આગેવાનીવાળી રાષ્ટ્રવાદી કોંગ્રેસ પાર્ટી (NCP) પાસે ત્રણ, NCP (શરદચંદ્ર પવાર) પાસે બે અને રિપબ્લિકન પાર્ટી ઓફ ઈન્ડિયા (આઠાવલે)ના એક સભ્ય છે.
રાજ્યસભામાં BJPના 95 સાંસદો છે. સાથી દળ મળીને આ સંખ્યા 112 થઇ જાય છે. આ ઉપરાંત સત્તાધારી પક્ષને ટેકો આપનારા છ નામાંકિત સભ્યો છે. લોકસભા અને રાજ્યસભા બંનેમાં સૌથી વધુ સાંસદો ઉત્તર પ્રદેશના હોય છે, ત્યારપછી મહારાષ્ટ્રનો નંબર આવે છે. મહારાષ્ટ્રમાંથી હાલમાં રાજ્યસભાની એક પણ બેઠક ખાલી નથી, પરંતુ અન્ય રાજ્યોમાંથી 10 બેઠકો ખાલી છે, જેમાંથી અડધાથી પણ વધુ BJP પાસે જાય તેવી શક્યતા છે. નામાંકિત સભ્યો માટે પણ ચાર બેઠકો ખાલી છે. BJPની આગેવાની હેઠળના ગઠબંધનને 245 સભ્યોના ગૃહમાં અડધાથી વધુ બેઠકો સરળતાથી મળવાની ધારણા છે.
