મહારાષ્ટ્રમાં વિધાનસભાની ચૂંટણીના પરિણામો આટલા એકતરફી હશે તે આગાહી કરવાનું રાજકીય પંડિતો પર તો છોડો; ચૂંટણી લડી રહેલા પક્ષોએ પણ ન હતું. સત્તાધારી મહાયુતિએ 288માંથી 235 બેઠકો જીતી હતી. વિપક્ષ મહાવિકાસ અઘાડી (MVA)ને માત્ર 49 બેઠકો મળી શકી. વોટ શેરમાં પણ મહાયુતિનું વર્ચસ્વ સ્પષ્ટ દેખાઈ રહ્યું હતું. BJP-શિવસેના (શિંદે)-NCP ગઠબંધનને 49.6 ટકા વોટ મળ્યા, જ્યારે MVAને 35.3 ટકા વોટ મળ્યા. મહારાષ્ટ્ર વિધાનસભામાં મહાયુતિની ધમક એ હકીકતમાં પ્રતિબિંબિત થાય છે કે, ત્યાં 138 બેઠકો એવી હતી જ્યાં ગઠબંધનને 50 ટકા કે તેથી વધુ મત મળ્યા હતા. તેની જીતનું સરેરાશ માર્જિન પણ MVA કરતા બમણાથી વધુ છે. મહારાષ્ટ્ર વિધાનસભા ચૂંટણી 2024ના પરિણામોનું સંપૂર્ણ વિશ્લેષણ આપણે આ રીતે જોઈએ.
સમગ્ર મહારાષ્ટ્રમાં, એવી 154 બેઠકો હતી જ્યાં વિજેતા ઉમેદવારોએ 50 ટકાથી વધુ મત મેળવ્યા હતા. 2019માં આવી સીટોની સંખ્યા 129 હતી અને 2014માં આ સંખ્યા માત્ર 55 હતી. 2024માં, મહાયુતિએ 138 બેઠકો પર 50 ટકાથી વધુ વોટ શેર મેળવ્યો હતો. આ વર્ષે, MVA આવી માત્ર 16 બેઠકો જીતી શકી, અને મોટાભાગની જીતમાં નજીવું અંતર હતું.
મહાયુતિ માટે BJPએ જોરદાર બેટિંગ કરી. પાર્ટીએ 149 બેઠકો પર ચૂંટણી લડી અને 132 બેઠકો જીતી અને 26.8 ટકા વોટ શેર મેળવ્યો, જે મહારાષ્ટ્રમાં પાર્ટી માટે બંને રેકોર્ડ છે. BJPએ 50 ટકા કરતા વધુ વોટ શેર સાથે લગભગ બે તૃતીયાંશ અથવા 84 બેઠકો જીતી છે. BJPએ 60 ટકાથી વધુ વોટ શેર સાથે 26 બેઠકો જીતી છે. સતારામાં 80.4 ટકા મત મેળવીને, BJPને આ ચૂંટણીમાં કોઈપણ એક બેઠક પર સૌથી વધુ વોટ શેર મળ્યો.
મહાગઠબંધનમાં, BJPના સાથી પક્ષો, CM એકનાથ શિંદેની આગેવાની હેઠળની શિવસેના અને DyCM અજિત પવારની આગેવાની હેઠળની NCPએ પણ શાનદાર પ્રદર્શન કર્યું હતું. શિવસેનાએ 50 ટકાથી વધુ વોટ શેર સાથે 57માંથી 30 સીટો જીતી, જ્યારે NCP અડધાથી વધુ વોટ શેર સાથે 41 માંથી 20 સીટો જીતી.
જો આપણે ઓછામાં ઓછા 50 ટકા વોટ શેર સાથે MVAની જીત વિશે વાત કરીએ, તો શરદ પવારના નેતૃત્વમાં NCP (SP)એ છ બેઠકો પર આમ કર્યું હતું. કોંગ્રેસે આવી પાંચ બેઠકો જીતી અને ઉદ્ધવ ઠાકરેની આગેવાની હેઠળની શિવસેના (UBT) આવી ચાર બેઠકો જીતી. MVAને માત્ર ત્રણ સીટો પર 60 ટકાથી વધુ વોટ મળ્યા. MVAએ 30 ટકા અને 40 ટકાની વચ્ચે વોટ શેર સાથે સાત સીટો અને 40 ટકા અને 50 ટકાની વચ્ચે વોટ શેર સાથે 27 સીટો જીતી.
34 બેઠકો પર, MVA ઉમેદવારો ત્રીજા અથવા તેનાથી પણ નીચે હતા. ગઠબંધનને 22 બેઠકો પર ડિપોઝિટ પણ ગુમાવવી પડી, જ્યારે 11 બેઠકો પર તેનો વોટ શેર 10 ટકાથી નીચે ગયો.
મહારાષ્ટ્ર ચૂંટણીમાં જીતનો માર્જિન મહાયુતિના પ્રભાવશાળી પ્રદર્શનની આ જ પ્રકારની વાર્તા કહે છે. મહાયુતિની સરેરાશ જીતનું માર્જિન 40,100 મતો કરતાં વધુ હતું, જે MVAના સરેરાશ માર્જિન (19,200) કરતાં બમણા કરતાં વધુ હતું. એકંદરે, મહારાષ્ટ્રનું સરેરાશ વિજય માર્જિન 36,230 મત હતું, જે 2019માં 28,440 અને 2014માં 22,810 કરતાં ઘણું વધારે હતું. આ એક સંકેત છે કે આ વખતે હરીફાઈ ખૂબ જ એકતરફી હતી.
BJPની સરેરાશ જીતનું માર્જિન 42,880 વોટ હતું, જ્યારે NCPને 40,480 વોટ અને શિવસેનાને બીજા સ્થાને રહેલા ઉમેદવારો કરતાં લગભગ 33,450 વોટ વધુ મળ્યા હતા. MVA પક્ષોનો સરેરાશ વિજય માર્જિન ખૂબ ઓછો હતો- NCP (SP)ને લગભગ 23,820 મતો મળ્યા, કોંગ્રેસને 17,690 મતો અને શિવસેના (UBT)ને 17,180 વધુ મત મળ્યા.
મહારાષ્ટ્રમાં 16 બેઠકો પર જીતનું માર્જિન 1 લાખથી વધુ મતોનું હતું, આ તમામ બેઠકો મહાયુતિએ જીતી હતી. સૌથી વધુ જીતનું માર્જિન શિરપુરમાં 1.46 લાખ હતું, જ્યાંથી BJPએ જીત મેળવી હતી. માત્ર 44 બેઠકો પર મહાયુતિનું માર્જિન 10,000થી ઓછું અને 24 બેઠકો પર 5,000થી ઓછું હતું. સૌથી નજીવું વિજયી અંતર બેલાપુરમાં હતું, જ્યાં BJPએ માત્ર 372 મતોથી ચૂંટણી જીતી હતી.
વિપક્ષી ગઠબંધન MVAના કોઈપણ ઉમેદવાર 1 લાખથી વધુ મતોના માર્જિનથી જીત્યા નથી. મુંબ્રા-કાલવામાં, NCP (SP)ના ઉમેદવાર 96,230 મતો સાથે સૌથી નજીક આવ્યા હતા.
મહાયુતિએ 52 વિધાનસભા બેઠકો પર 50 ટકાથી વધુ મત મેળવ્યા હતા, જ્યાં તે તાજેતરની લોકસભા ચૂંટણીમાં MVA સામે હારી હતી. 2024ની લોકસભા ચૂંટણીમાં મહાયુતિએ રાજ્યની 48 સંસદીય બેઠકોમાંથી માત્ર 17 બેઠકો જીતી હતી.
