દક્ષિણ કોરિયા, જાપાન અને ઘણા યુરોપિયન દેશોમાં, ઝડપથી ઘટતી જતી વસ્તી તેમના સમાજની સૌથી મોટી સમસ્યા તરીકે ઉભરી આવી છે. જો આ દેશોમાં આવું વલણ ચાલુ રહેશે, તો નજીકના ભવિષ્યમાં તેઓ માનવ દુષ્કાળનો સામનો કરશે. પરંતુ હવે આ સમસ્યા ભારતમાં પણ ફેલાવા લાગી છે. ભારતના કેટલાક વિકસિત રાજ્યોમાં પરિસ્થિતિ ખૂબ જ ચિંતાજનક બની ગઈ છે. આજે આપણે એક એવા રાજ્ય વિશે વાત કરીશું, જેને ભારતનો યુરોપ કહેવામાં આવે છે. આ રાજ્યમાં દેશમાં સૌથી સારી આરોગ્ય અને શિક્ષણની સ્થિતિ છે. અહીં રોજગાર અને માથાદીઠ આવક પણ સારી છે. લગભગ દરેક પાસામાં તે વિકસિત રાજ્ય કહેવા માટેના માપદંડોને પૂર્ણ કરે છે. પરંતુ આજે પરિસ્થિતિ એવી છે કે, નજીકના ભવિષ્યમાં માનવીઓનો દુષ્કાળ પડે તેવી શક્યતા છે.
હા, અમે વાત કરી રહ્યા છીએ ભારતના કેરળ રાજ્ય વિશે. 2024માં આ રાજ્યની અંદાજિત વસ્તી 3.6 કરોડ હતી. આ અગાઉ 1991માં અહીંની વસ્તી 2.90 કરોડ હતી. એટલે કે છેલ્લા ૩૫ વર્ષમાં આ રાજ્યની વસ્તીમાં માત્ર 70 લાખનો વધારો થયો છે. 2011ની વસ્તી ગણતરી મુજબ, તે સમયે આ રાજ્યની વસ્તી 3.34 કરોડ હતી. તેનો અર્થ એ થયો કે આ રાજ્યએ સ્થિર વસ્તીનું લક્ષ્ય લગભગ પ્રાપ્ત કરી લીધું છે.
એક અખબારમાં છપાયેલા તાજેતરના અહેવાલ મુજબ, કોરોના મહામારી પછી વસ્તીની દ્રષ્ટિએ કેરળની સ્થિતિ ચિંતાજનક બની ગઈ છે. અગાઉ રાજ્યમાં દર વર્ષે 5 થી 5.5 લાખ બાળકોનો જન્મ થતો હતો. પરંતુ, વર્ષ 2023માં, આ આંકડો ઘટીને 3,93,231 એટલે કે ચાર લાખથી ઓછો થઈ ગયો. આ પહેલી વાર છે જ્યારે એક વર્ષમાં આટલા ઓછા બાળકોનો જન્મ થયો હોય. 2018થી પરિસ્થિતિ ઝડપથી બગડી છે. 2021માં, સત્તાવાર રીતે જાહેર કરાયેલા ડેટામાં કેરળમાં જન્મેલા બાળકોની સંખ્યા ઘટીને 4,19,767 થઈ ગઈ હતી. હવે 2023ના આંકડા વધુ ચિંતાજનક છે. 2023નો રિપોર્ટ થોડા દિવસોમાં પ્રકાશિત થવાનો છે.
વસ્તી વૈજ્ઞાનિકોના મતે, વસ્તીની વર્તમાન સ્થિતિ જાળવી રાખવા માટે 2.1નો પ્રજનન દર જરૂરી છે. આનો અર્થ એ થયો કે દરેક સ્ત્રીના શરીરમાંથી ઓછામાં ઓછા 2.1 બાળકોનો જન્મ થવો જોઈએ. કેરળે 1987-88માં આ લક્ષ્ય હાંસલ કર્યું. કેરળ દેશનું એક એવું રાજ્ય છે, જ્યાં લગભગ 100 ટકા બાળકો હોસ્પિટલોમાં જ જન્મે છે. અહીંની આરોગ્ય વ્યવસ્થા ઘણી સારી માનવામાં આવે છે. આ રાજ્ય શિશુ મૃત્યુ દરમાં યુરોપિયન રાજ્યો સાથે સ્પર્ધા કરે છે. રિપોર્ટ મુજબ, અહીં શિશુ મૃત્યુ દર હજાર બાળકોએ માત્ર છ છે. જ્યારે રાષ્ટ્રીય સરેરાશ 30 છે. આ અંગે નિષ્ણાતો અને ડોક્ટરો કહે છે કે, કેરળમાં વસ્તી છેલ્લા ત્રણ દાયકાથી સ્થિર રહી છે. પરંતુ જન્મ લેતા બાળકોની સંખ્યામાં મોટો ઘટાડો ચિંતાનો વિષય છે.
અહેવાલ મુજબ, 1987-88માં કેરળમાં પ્રજનન દર 2.1 ટકા હતો. તે પછી પણ, તેમાં સતત ઘટાડો થતો રહ્યો. આ 1991 પછીના વર્ષોમાં તે 1.8 અને 1.7ની વચ્ચે રહ્યું. આ પછી, વર્ષ 2020માં, તે 1.5 ટકાના સ્તરે આવી ગયું. 2021માં, તે ઘટીને 1.46 ટકા થઈ ગયું. હવે 2023ના ડેટામાં, તે 1.35 ટકા સુધી આવી ગયું છે. આનો અર્થ એ થયો કે, કેરળમાં મોટાભાગના દંપત્તીઓને ફક્ત એક જ બાળક છે અને ઘણી એવી મોટી સંખ્યા છે કે જેમાં દંપત્તીઓને કોઈ બાળક નથી. જો આવું જ વલણ ચાલુ રહેશે, તો આગામી વર્ષોમાં કેરળની વસ્તી ઘટવા લાગશે.
