“જૂઠું જેટલું ઓછું બોલશો, જીવન એટલું જ વધુ સરળ બનશે.” આ કથન એક સાદું પણ મજબૂત સત્ય ધરાવે છે જે આપણા જીવનની ગુણવત્તા અને શાંતિ સાથે સીધું જોડાયેલું છે. જૂઠું બોલવું એ એક ટેવ કે આદત નથી પરંતુ એક એવો ભાર છે જે આપણને અંદરથી નબળા કરી દે છે. જ્યારે આપણે સત્યના માર્ગે ચાલીએ છીએ ત્યારે જીવનમાં હળવાશ અને સ્પષ્ટતા આવે છે.
જૂઠું બોલવું એટલે એક એવી શરૂઆત કરવી જેનો અંત ફક્ત દુઃખ અને અશાંતિમાં જ થાય છે. જ્યારે આપણે કોઈ નાનું જૂઠું બોલીએ છીએ ત્યારે તેને ઢાંકવા માટે બીજું જૂઠું બોલવું પડે છે. આમ એક જૂઠું બીજા જૂઠાંની હારમાળા બનાવે છે અને આપણે એક એવી જાળમાં ફસાઈ જઈએ છીએ જેમાંથી બહાર નીકળવું મુશ્કેલ બની જાય છે. આ પ્રક્રિયામાં આપણે ફક્ત બીજાને જ નહીં પોતાને પણ દગો આપીએ છીએ. જૂઠું આપણા મનને નબળું કરે છે, આત્મવિશ્વાસ ઘટાડે છે અને સંબંધોમાં અવિશ્વાસનું ઝેર ભેળે છે.
જીવનમાં ઘણી વખત આપણે જૂઠું બોલીએ છીએ કારણ કે આપણને લાગે છે કે સત્ય કડવું છે કે તેનાથી કોઈને દુઃખ થશે. પરંતુ શું આપણે એ વિચારીએ છીએ કે એક જૂઠું લાંબા ગાળે કેટલું નુકસાન કરી શકે છે? સત્ય ભલે ગમે તેટલું કઠોર હોય તે હંમેશાં હળવાશ આપે છે જ્યારે જૂઠું આપણને ગુલામ બનાવે છે.
સત્ય બોલવું એટલે પોતાની સાથે પ્રામાણિક રહેવું. જ્યારે આપણે સત્યની પડખે ઊભા રહીએ છીએ ત્યારે આપણે કોઈ નાટક કે ઢોંગ કરવાની જરૂર નથી પડતી. આપણું મન શાંત રહે છે કારણ કે આપણે કંઈ છુપાવવાનું નથી. સત્ય આપણને એક એવી શક્તિ આપે છે જે આપણને ડરથી મુક્ત કરે છે. જીવનમાં જ્યારે આપણે સત્યનો સામનો કરીએ છીએ ત્યારે આપણે વધુ સ્પષ્ટ નિર્ણયો લઈ શકીએ છીએ અને આપણા લક્ષ્યો તરફ આગળ વધી શકીએ છીએ.
જીવનની સરળતા એમાં નથી કે આપણી પાસે કેટલું ધન છે કે કેટલી સફળતા છે પરંતુ એમાં છે કે આપણું મન કેટલું હળવું અને શુદ્ધ છે. સત્ય આપણા જીવનમાં પારદર્શિતા લાવે છે જેનાથી સંબંધો મજબૂત બને છે અને આપણી આસપાસનું વાતાવરણ પણ સકારાત્મક બને છે.
મહાત્મા ગાંધીજીએ કહ્યું હતું, “સત્ય એ ભગવાન છે.” તેમણે પોતાનું આખું જીવન સત્ય અને અહિંસાના માર્ગે જીવ્યું અને દુનિયાને બતાવ્યું કે સત્યની તાકાત અજોડ છે. આપણે બધાએ આવા મહાન વ્યક્તિઓ પાસેથી પ્રેરણા લેવી જોઈએ. જ્યારે આપણે સત્યનો માર્ગ અપનાવીએ છીએ ત્યારે આપણે ફક્ત પોતાના માટે જ નહીં, પરંતુ આપણી આસપાસના લોકો માટે પણ એક ઉદાહરણ બનીએ છીએ.
જીવનમાં ઘણી વખત એવી પરિસ્થિતિ આવે છે જ્યાં જૂઠું બોલવું સરળ લાગે છે પરંતુ એ સરળતા ક્ષણિક હોય છે. સત્ય બોલવું શરૂઆતમાં મુશ્કેલ લાગે પરંતુ તેનું પરિણામ હંમેશાં સુખદ અને શાંતિદાયક હોય છે. જે વ્યક્તિ સત્યની સાથે જીવે છે તેને કોઈની સામે નજર નીચી કરવાની જરૂર નથી પડતી. તેનો આત્મવિશ્વાસ અને આત્મસન્માન હંમેશાં ઊંચા રહે છે.
સત્યના માર્ગે ચાલવું એટલું સરળ નથી. સૌથી પહેલા સ્વયં સાથે પ્રામાણિક રહો. જો તમે કોઈ ભૂલ કરી હોય તો તેને સ્વીકારો. બીજું કે નાની નાની બાબતોમાં સત્ય બોલવાની ટેવ પાડો. ત્રીજું એ કે જો સત્યથી કોઈને દુઃખ થવાની શક્યતા હોય તો તેને પ્રેમ અને સંવેદના સાથે રજૂ કરો. આમ કરવાથી તમે સત્યનું પાલન પણ કરશો અને સંબંધોને પણ જાળવી શકશો.
જીવન એક સફર છે, અને આ સફરને સુંદર અને સરળ બનાવવી આપણા હાથમાં છે. જૂઠું એક એવો ભાર છે જે આપણને નીચે ખેંચે છે, જ્યારે સત્ય આપણને ઉડવાની પાંખો આપે છે. જૂઠું ઓછું બોલીને અને સત્યનો સ્વીકાર કરીને આપણે એક એવું જીવન જીવી શકીએ છીએ જે શાંત, સુખી અને પ્રેરણાદાયી હોય. તો આજથી જ પ્રણ લો કે તમે સત્યના માર્ગે ચાલશો, કારણ કે સત્ય જ જીવનની સાચી સરળતા અને શક્તિ છે.
(લેખક એક પ્રતિષ્ઠિત ઉદ્યોગપતિ અને સમાજસેવક છે. લેખમાં વ્યક્ત કરેલા વિચારો તેમના અંગત વિચારો છે.)