ભારતીય રેલ્વે દરરોજ લગભગ 2.5 કરોડ લોકોને એક જગ્યાએથી બીજી જગ્યાએ લઈ જાય છે. સ્વાભાવિક છે કે, આટલી મોટી સંખ્યામાં લોકોને પરિવહન કરવા માટે હજારો ટ્રેનોની જરૂર છે, તેથી રેલ્વેએ આ હેતુ માટે કુલ 13,452 ટ્રેનો તૈનાત કરી છે. આમાં ઘણી લક્ઝરી અને સુપરફાસ્ટ ટ્રેનોનો પણ સમાવેશ થાય છે. પરંતુ, આ હજારો ટ્રેનોમાં, ફક્ત એક જ ટ્રેન એવી છે જેમાં મુસાફરોને મફત ભોજન પીરસવામાં આવે છે. આનો અર્થ એ થયો કે આ ટ્રેન તમને મુસાફરીનો આનંદ જ નહીં આપે પણ રસ્તામાં મફત નાસ્તો, લંચ અને ડિનર પણ આપે છે.
રેલવેની આ ખાસ ટ્રેન દેશના બે પ્રખ્યાત ધાર્મિક સ્થળો વચ્ચે દોડે છે અને ભક્તોને દર્શન કરાવે છે. આ ટ્રેનમાં છેલ્લા 29 વર્ષથી મુસાફરોને મફત ભોજન પીરસવામાં આવે છે. આમ જોઈએ તો ભારતીય રેલ્વે તેના તમામ મુસાફરોને ચાલતી ટ્રેનોમાં ભોજન પૂરું પાડે છે, પરંતુ આ સુવિધા પૈસા ચૂકવીને આપવામાં આવે છે. આનો અર્થ એ છે કે તમે પૈસા ચૂકવીને ટ્રેનમાં ભોજન મેળવી શકો છો. આ એકમાત્ર ટ્રેન છે જે તમને મુસાફરી દરમિયાન કોઈપણ ચાર્જ વિના મફતમાં નાસ્તો અને રાત્રિભોજન આપે છે.
આપણે જે ટ્રેન વિશે વાત કરી રહ્યા છીએ તે, મહારાષ્ટ્રના નાંદેડ શહેરથી પંજાબના અમૃતસર શહેર સુધી દોડે છે. આ ટ્રેનનું નામ સચખંડ એક્સપ્રેસ (12715) છે. આ ટ્રેન અમૃતસરના મુખ્ય ધાર્મિક સ્થળ શ્રી હરમંદિર સાહિબ ગુરુદ્વારાથી શરૂ થાય છે અને મહારાષ્ટ્રના નાંદેડ જિલ્લામાં સ્થિત શ્રી હઝુર સાહિબ ગુરુદ્વારા જાય છે. 1708માં 10મા શીખ ગુરુ, શ્રી ગુરુ ગોવિંદ સિંહજીનું અવસાન નાંદેડમાં થયું હતું. આ ટ્રેન આ બે ધાર્મિક સ્થળો વચ્ચેની યાત્રા પૂર્ણ કરે છે.
સચખંડ એક્સપ્રેસ ટ્રેન 2,000 કિલોમીટરનું અંતર કાપે છે અને આ મુસાફરી દરમિયાન 39 સ્ટેશનો પર ઉભી રહે છે. યાત્રા દરમિયાન, 6 સ્ટોપ પર લંગરનું આયોજન કરવામાં આવે છે, જ્યાં મુસાફરોને મફત ભોજન આપવામાં આવે છે. નવી દિલ્હી રેલ્વે સ્ટેશન ઉપરાંત, આ સ્ટોપ ભોપાલ, પરભણી, જાલના, ઔરંગાબાદ અને મરાઠવાડા છે. આ મુસાફરી પૂર્ણ કરવામાં ટ્રેનને લગભગ 33 કલાક લાગે છે.
આ ટ્રેનના સ્ટોપેજ પણ એવી રીતે રાખવામાં આવ્યા છે કે મુસાફરો આરામથી ભોજનનો આનંદ માણી શકે. ટ્રેનમાં ભોજનનું મેનુ બદલાતું રહે છે, પરંતુ મોટાભાગે તમને કઢી-ભાત, છોલે, દાળ, ખીચડી અને બટાકા-ફૂલકોબી અથવા અન્ય કોઈપણ શાકભાજી પીરસવામાં આવે છે. આ યોજનામાં થતો ખર્ચ ગુરુદ્વારાઓ દ્વારા મળેલા દાન દ્વારા ઉઠાવવામાં આવે છે. મફત લંગરનો આનંદ માણવા માટે, આ ટ્રેનમાં જનરલથી લઈને AC બોગી સુધીના મુસાફરો પોતાની સાથે વાસણો લઈ જાય છે.