બલુચિસ્તાનની પાછળ કેમ પડી ગયું છે ચીન, જાણવા મળ્યું સાચું કારણ

પાકિસ્તાનનો દક્ષિણ-પશ્ચિમ ભાગ એટલે કે બલુચિસ્તાન છેલ્લા કેટલાક સમયથી પાકિસ્તાન માટે માથાનો દુખાવો બની રહ્યો છે. કારણ છે એક અલગ દેશની માંગ. તેનો અર્થ બલુચિસ્તાનની સ્વતંત્રતા (બલુચિસ્તાન ચળવળ) છે. બલૂચ લોકો અને બલૂચિસ્તાન લિબરેશન આર્મી (BLA) લાંબા સમયથી અલગ દેશની માંગ કરી રહ્યા છે. પરંતુ, પાકિસ્તાન સરકાર તેમના આંદોલનને દબાવવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે. બીજી તરફ, ચીને પણ બલુચિસ્તાન ક્ષેત્રમાં મોટા પાયે રોકાણ કર્યું છે. પણ આ પાછળનું કારણ શું છે?

મીડિયાના સૂત્રોએ આ અંગે જવાહરલાલ નહેરુ યુનિવર્સિટીના સેન્ટર ફોર ઇસ્ટ એશિયન સ્ટડીઝના પ્રોફેસર શ્રીકાંત કુંડાપલ્લી સાથે વાત કરી. તેમણે કહ્યું, ‘ચીન-પાકિસ્તાન આર્થિક કોરિડોર (CPEC) પ્રોજેક્ટ 2015માં શરૂ થયો હતો. જેમાં અત્યાર સુધીમાં 52 અબજ ડૉલર (રૂ. 439400 કરોડ)નું રોકાણ કરવામાં આવ્યું છે. આ ચીનના ‘બેલ્ટ એન્ડ રોડ ઇનિશિયેટિવ’ પ્રોજેક્ટનો એક મુખ્ય કાર્યક્રમ છે.’

પ્રોફેસર શ્રીકાંત કુંડાપલ્લીએ CPECથી ચીનને થનારા ત્રણ ફાયદા સમજાવ્યા છે.

પહેલું: ચીન CPEC દ્વારા પોતાનો જમીન માર્ગ વિસ્તારવા માંગે છે. એટલે કે, તેઓ કરાચી બંદર સુધી રસ્તો લંબાવવા માંગે છે, જેથી આ બંદર દ્વારા ચીન પશ્ચિમ એશિયા સાથે પોતાનો વેપાર કરી શકે.

બીજું: ચીન 14-15 હાઇડ્રો ઇલેક્ટ્રિક પ્રોજેક્ટ્સ બનાવવા માંગે છે. જેમ કે ‘દાસુ હાઇડ્રો ઇલેક્ટ્રિસિટી પ્રોજેક્ટ’. તે તેમાંથી વીજળી મેળવવા માંગે છે.

ત્રીજું: ગ્વાદર પોર્ટ, જેને ગ્વાદર બંદર તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. તે પાકિસ્તાનના બલુચિસ્તાન પ્રાંતમાં સ્થિત એક મહત્વપૂર્ણ બંદર છે. તે અરબી સમુદ્રના કિનારે ગ્વાદર શહેરમાં સ્થિત છે અને ચીન-પાકિસ્તાન આર્થિક કોરિડોર (CPEC)નો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ છે. આનાથી ચીનને ઊર્જા આયાત કરવાનો માર્ગ મળે છે અને ચીનને દક્ષિણ એશિયા અને મધ્ય પૂર્વના દેશો સાથે વેપાર અને જોડાણ વધારવામાં મદદ કરે છે. આ બંદરની મદદથી, મોટા પાયે લોજિસ્ટિક્સ મંગાવી શકાય છે અને મોકલી શકાય છે.

હવે આપણે મૂળ સવાલ પર પાછા આવીએ. ચીનને બલુચિસ્તાનમાં કેમ રસ છે? જેમ પહેલા ઉલ્લેખ કર્યો છે તેમ, ગ્વાદર બંદર બલુચિસ્તાન પ્રાંતમાં જ છે. પ્રોફેસર શ્રીકાંત કુંડાપલ્લીએ કહ્યું કે, બલુચી નેતાઓ કહે છે કે, ચીન ત્યાં વસાહતી તરીકે આવ્યું હતું. તેમણે આગળ કહ્યું, ‘બલુચિસ્તાનમાં એક તાંબાની ખાણ છે. તેઓએ તાંબાની ખાણનો ઉપયોગ કરવાનું શરૂ કર્યું. આ ઉપરાંત, બલુચિસ્તાન ખનિજોની એક મોટી ખાણ છે. ચીન સરકાર ગ્વાદર બંદરની આસપાસ પાંચ લાખ ચીની લોકોને લાવીને એક ઉત્પાદન કેન્દ્ર બનાવવા માંગે છે. પાંચ લાખ એક મોટી સંખ્યા કહી શકાય છે.’

પ્રોફેસર શ્રીકાંત કુંડાપલ્લીએ જણાવ્યું હતું કે, ચીન દ્વારા બનાવવામાં આવી રહેલા ઉત્પાદન કેન્દ્રમાં કોઈપણ સ્થાનિક નાગરિકને નોકરી આપવાની કોઈ વાત થઈ નથી. જેના કારણે બલૂચ લોકો ખૂબ ગુસ્સે છે.