બોલિવુડ ફિલ્મોમાં ઘણા ડાયલોગ્સ છે જેમને લોકો સામાન્ય જિંદગીમાં પણ મોટા ભાગે ખૂબ બોલે છે. 21મી સદીમાં પણ જૂના જમાનાની ફિલ્મોના ડાયલોગ ખૂબ બોલવામાં આવે છે. વર્ષ 1975માં હિન્દી સિનેમાના ઇતિહાસમાં ઘણી ઉપલબ્ધિઓ લખાઈ. એક બાદ એક ઘણી ફિલ્મોએ બોક્સ ઓફિસ પર ધૂમ મચાવી. એ જ વર્ષે એક ફિલ્મ રીલિઝ થઈ, જેનું નામ છે દીવાર. અમિતાભ બચ્ચન, શશિ કપૂર, નીતૂ સિંહ, નિરુપા રૉય અને પરવીન બાબી જેવા દિગ્ગજ કલાકારોથી ભરેલી આ ફિલ્મે બોક્સ ઓફિસ પર જોરદાર કમાણી કરી હતી.
ફિલ્મમાં શશિ કપૂરનો એક ડાયલોગ ‘મેરે પાસ મા હૈ’ તો પેઢી દર પેઢી પસંદ કરાય છે અને તે આજે પણ ફિલ્મ નિર્માતાઓને પ્રભાવિત કરે છે. હવે આ ડાયલોગ સાથે જાવેદ અખ્તરે મહિલાઓની સ્થિતિ પર કટાક્ષ કર્યો છે. ‘મેરે પાસ મા હૈ’ ડાયલોગ સાથે જ સ્ટાર રાઇટર જાવેદ અખ્તરે બતાવ્યું કે માતાની છબી અત્યારે પણ પ્રાસંગિક છે, પરંતુ તેના નાટકીય ઉપયોગને મોતને ઘાટ ઉતારી દેવામાં આવ્યો છે. તેમણે એવા પાત્રોને આકર્ષક બનાવી રાખવા માટે સમસામયિક પ્રતિનિધિત્વની જરૂરિયાત પર ભાર આપ્યો.
જાવેદ અખ્તર હાલમાં જ એક કાર્યક્રમમાં પહોંચ્યા હતા, જ્યાં તેમણે પોતાના આ ડાયલોગ સાથે જણાવ્યું કે કેવી રીતે માતાને સ્ટીરિયોટાઈપ કરી દીધી છે. વાતચીતમાં જાવેદ અખ્તરે સ્વીકાર્યું કે માતાની છબી અત્યારે પણ પ્રાસંગિક છે, પરંતુ તેના નાટકીય ઉપયોગને મોતને ઘાટ ઉતારી દેવામાં આવ્યો છે. આ પેઢી ઘસાયેલી વાતોથી થાકી ચૂકી છે, એ અત્યારે પણ એક મુદ્રા છે, પરંતુ તેની આસપાસની વાતચીત મહત્ત્વ ધરાવે છે. જો તમે લખો છો કે મા હું તમારી પૂજા કરું છું, તો એ કામ નહીં કરે.
તેમણે વધુમાં જણાવ્યું કે, તમારે માતાને સમસમયિક અંદાજામાં દેખાડવું પડશે. તેની સાથે અતિ ન કરો, ‘મેરે પાસ મા હૈ’ અત્યારે પણ કામ કરી શકે છે કેમ કે એ કોઈ જટિલ સંવાદ નથી, પરંતુ જે પ્રકારે લોકોએ માતાને સ્ટીરિયોટાઈપ કરી દીધી છે અને તેનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે લોકો તેનાથી વિમુખ થઈ ગયા છે. જાવેદ અખ્તરે એ વાત પર પણ ચિંતા વ્યક્ત કરી કે જે સમાજોમાં માતાને મહત્ત્વ આપવામાં આવે છે, એ સામાન્ય રીતે મહિલાઓ પ્રત્યે ખરાબ વ્યવહારના સંકેત કેવી રીતે આપી શકે છે.
તેમણે કહ્યું કે, કોઈ પણ સમાજમાં જ્યાં માતાને ખૂબ વધુ મહત્ત્વ આપવામાં આવે છે, તેનો અર્થ છે કે મહિલાઓ ખરાબ સ્થિતિમાં છે. તેઓ મુશ્કેલીમાં છે. માતાની પૂજા થવી જોઈએ, પરંતુ એ મહિલાઓનું શું જેમની તમે પૂજા કરતા નથી, જેમાં સંયોગથી તમારી પત્ની પણ સામેલ છે. ઠીક છે, લોકોએ મારી માતાનું સન્માન કરવું જોઈએ, પરંતુ મારા બાળકોની માતાનું શું. એ બધુ બકવાસ છે. તેમણે માત્ર માતાઓ પર એટલું વધુ ધ્યાન આપ્યું જેથી તેઓ બીજી મહિલાઓ સાથે દુર્વ્યવહાર કરી શકે.
ઉલ્લેખનીય છે કે ફિલ્મ ‘દીવાર’ની કહાનીને સલીમ-જાવેદની જોડીએ લખી હતી. આ એક એક્શન ક્રાઇમ ફિલ્મ હતી, જે યશ ચોપડાએ નિર્દેશિત કરી હતી. ફિલ્મ 100 અઠવાડિયા કરતા વધુ સમય સુધી સિનેમાઘરોમાં ટકી હતી. તે વર્ષ 1975ની ચોથી સૌથી વધુ કમાણી કરનારી ફિલ્મ બની હતી.
