હરિયાણાની ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસની અણધારી હારથી તમામ સમીકરણો બદલાઈ ગયા છે. કોંગ્રેસ, જેણે લોકસભાની ચૂંટણીઓ પછી INDIAના જોડાણમાં પણ સારી લીડ મેળવી હતી, એવું માનવામાં આવે છે કે તેમણે તે એક જ ઝટકામાં ગુમાવી દીધું છે.
હકીકતમાં, હરિયાણા ચૂંટણીને લઈને એવું કહેવામાં આવી રહ્યું હતું કે, કોંગ્રેસ અણધારી અને ઐતિહાસિક જીત નોંધાવશે, લહેર તેના પક્ષમાં હતી. કારણ કે તમામ એક્ઝિટ પોલ આ દિશામાં નિર્દેશ કરી રહ્યા હતા, આવામાં તે દાવાઓને વધુ બળ મળ્યું. પરંતુ હવે જ્યારે પરિણામો સામે આવ્યા છે ત્યારે કોંગ્રેસને છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં સૌથી મોટો રાજકીય આંચકો લાગ્યો છે. એમ કહેવું જ જોઇએ કે BJPએ તેમના મોં માંથી કોળિયો (જીત) છીનવી લેવાનું કામ કર્યું હતું.
હવે કૉંગ્રેસે માત્ર રાજ્ય ગુમાવ્યું નથી, પરંતુ કહેવું જ જોઇએ કે તેણે INDIA ગઠબંધનમાં તેની સ્થિતિ નોંધપાત્ર રીતે નબળી પાડી છે. હાલમાં તમામ પક્ષો હરિયાણાના પરિણામોને લઈને કોંગ્રેસ પર આરોપ લગાવી રહ્યા છે. કેટલાક તેને કોંગ્રેસનો ઓવર કોન્ફિડન્સ ગણાવી રહ્યા છે, તો કેટલાક તેને પાર્ટીના ઘમંડ સાથે જોડી રહ્યા છે. એવું કહેવાનું મન થાય છે કે, જો હરિયાણાની ચૂંટણીમાં INDIA એલાયન્સને યોગ્ય સન્માન આપવામાં આવ્યું હોત તો પરિણામો અલગ હોઈ શકતે.
હાલમાં, કોંગ્રેસ પર સૌથી મોટો હુમલો કરનાર આમ આદમી પાર્ટી છે, કારણ કે તે હરિયાણાની ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસ સાથે ગઠબંધન કરવા જઈ રહી હતી, પરંતુ બેઠકોની વહેંચણીને લઈને વિવાદ થયો હતો અને કોઈ સર્વસંમતિ થઈ શકી નહોતી. આ કારણસર આમ આદમી પાર્ટી હવે ખુલ્લેઆમ કહી રહી છે કે, કોંગ્રેસમાં અહંકાર ભરેલો હતો. AAP સાંસદ સંજય સિંહે કહ્યું કે, હરિયાણામાં INDIA એલાયન્સને 47 ટકા વોટ મળ્યા છે, જો ગઠબંધન થયું હોત તો પરિણામ કંઇક અલગ હોત. કોંગ્રેસ AAPને બિલકુલ નકારે છે.
હવે આમ આદમી પાર્ટીનું નિવેદન દિલ્હીમાં કોંગ્રેસ માટે મોટો ઝટકો છે. હવે હરિયાણામાં કૉંગ્રેસે માન ન આપ્યું એટલે આમ આદમી પાર્ટી પણ દિલ્હીમાં ધ્યાન નહીં આપે. દિલ્હી વિધાનસભાની ચૂંટણી એકલા હાથે લડવામાં આવશે તેવું સ્પષ્ટપણે કહેવામાં આવ્યું છે. હવે રાજધાનીમાં કોંગ્રેસની શું હાલત છે તે કોઈનાથી છુપાયેલ નથી, તે હારી જ નથી પરંતુ તેની ડિપોઝીટ પણ જપ્ત કરવામાં આવી છે. આવી સ્થિતિમાં કોંગ્રેસને તે રાજ્યમાં મજબૂત સહયોગીની જરૂર હતી. પરંતુ હરિયાણાની હારે ત્યાંના સમીકરણો બગાડી દીધા છે.
હવે ચાલો આપણે મહારાષ્ટ્ર તરફ જઈએ, જ્યાં મહા વિકાસ અઘાડી જરૂર કરતાં વધુ ઉત્સાહિત જણાય છે. તેઓ એ વાતથી ખુશ નથી કે કોંગ્રેસનો પરાજય થયો છે, તેઓ એ વાતથી ખુશ છે કે કોંગ્રેસ લોકસભામાં તેની લીડ ગુમાવી ચૂકી છે અને તેની સોદાબાજી કરવાની શક્તિ ઘટી ગઈ છે. તે સમજી શકાય છે કે અત્યાર સુધી કોંગ્રેસ ઉદ્ધવ ઠાકરેને CM તરીકે સ્વીકારવા તૈયાર નહોતી. તે પોતાની પાસે વધુ સીટો રાખવા જઈ રહી હતી, પરંતુ હવે તમામ સમીકરણો ખોટા પડી ગયા છે. શક્ય છે કે CM પદના ચહેરા પર સમાધાન કરવું પડશે અને સ્થાનિક પક્ષોને બહુ માન આપવું પડશે.
ધ્યાનથી જોવામાં આવે તો લોકસભાની ચૂંટણી વખતે કોંગ્રેસ ‘મોટા ભાઈ’ની ભૂમિકામાં હતી, તે નક્કી કરતી હતી કે તેને ક્યાં અને કેટલી બેઠકો જોઈએ છે. અન્ય પ્રાદેશિક પક્ષો વધુ કહી શક્યા નહીં, કારણ કે મતદારોનો આધાર થોડા રાજ્યો પૂરતો મર્યાદિત હતો. પરંતુ હવે હરિયાણાના પરિણામોએ બે બાબતો સ્પષ્ટ કરી દીધી છે, પ્રથમ, BJP સાથે સીધી લડાઈમાં કોંગ્રેસ હજુ પણ નબળી છે. બીજું, કોંગ્રેસ જાણે છે કે જીતેલી રમત પણ કેવી રીતે હારવી. આ બંને મુદ્દા INDIAના જોડાણના અન્ય સભ્યો માટે જીવનરક્ષક કરતાં ઓછા નથી.
એક તરફ આ મુદ્દાઓની મદદથી કોંગ્રેસ હવે મહારાષ્ટ્ર-ઝારખંડ-દિલ્હી અને ભવિષ્યમાં અન્ય રાજ્યોમાં સાઇડલાઈન થશે અને રાષ્ટ્રીય સ્તરે રાહુલ ગાંધીનો દાવો પણ નબળો પડશે. લોકસભા ચૂંટણીએ જવાબ આપ્યો હતો કે, PM મોદીની સામે કોણ નો જવાબ રાહુલ ગાંધી છે. પરંતુ હરિયાણાની ચૂંટણીના પરિણામોએ તે જવાબને શંકાના ઘેરામાં નાખી દીધો છે. હવે ઘણા ભારતીય નેતાઓ એ વાત સાથે સહમત થશે કે, PM મોદી વિરુદ્ધ કોણ જવાબ માત્ર રાહુલ ગાંધી ન હોઈ શકે. આ રેસમાં ઉદ્ધવથી લઈને અરવિંદ કેજરીવાલ સુધીના બીજા ઘણા નેતાઓ જોડાશે.
એટલે કે રાહુલ ગાંધી માટે જે રેડ કાર્પેટ ગોઠવવામાં આવી રહી હતી, જે રીતે તેમને વિપક્ષના નેતા બનાવ્યા પછી તેમણે જે રીતે સમગ્ર વિપક્ષી ગ્રુપમાં આગેવાની લેવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો, તે સમગ્ર પ્રક્રિયાને મોટો ફટકો પડ્યો છે. કોંગ્રેસે ફરી શરૂઆતથી બધું સાબિત કરવું પડશે. રાહુલ ગાંધીએ પોતે ફરી પોતાની નેતૃત્વ ક્ષમતા બતાવવી પડશે. દરેક વખતે આમાં સફળતા મેળવવી સરળ નથી, આવી સ્થિતિમાં કોંગ્રેસ માટે રસ્તો મુશ્કેલ લાગે છે અને INDIA ગઠબંધન માટે તકના નવા દરવાજા ખુલતા જણાય છે.
ખેર, હવે એવું થવાનું નથી કે કોંગ્રેસને દરેક મુદ્દે INDIA ગઠબંધનનું સમર્થન મળે. અત્યાર સુધી રાહુલ ગાંધી અદાણીનો મુદ્દો સતત ઉઠાવી રહ્યા હતા, CM મમતા અને અન્ય નેતાઓના વાંધાઓની પણ તેમના પર કોઈ અસર થઈ ન હતી. તેમણે હરિયાણામાં પણ તે મુદ્દો ઉઠાવ્યો હતો, પરંતુ હવે પરિણામો રાહુલને ફરીથી વિચારવા માટે મજબૂર કરશે અને INDIAને અરીસો બતાવવાની તક આપશે. અદાણી મુદ્દે વિપક્ષો વિભાજિત થાય તેવી પૂરી સંભાવના છે, જેનો ફાયદો BJPને થશે. એ જ રીતે મહારાષ્ટ્રમાં સાવરકરના મુદ્દે પણ કોંગ્રેસનું કંઈ ચાલવાનું નથી. ચૂંટણીની મોસમમાં કોંગ્રેસ સાવરકરના વખાણ કરવા મજબૂર થઈ શકે તે ચોક્કસપણે શક્ય છે. હરિયાણાના પરિણામો પછી, ઉદ્ધવ જૂથને ચોક્કસપણે એટલી સોદાબાજી કરવાની શક્તિ મળી જ ગઈ છે.
