જ્યારથી નવજોત સિંહ સિદ્ધુએ પ્રેસ કોન્ફરન્સમાં કહ્યું કે, લીમડાના પાન, કાચી હળદર અને લીંબુના પાણીથી તેમની પત્નીનું બ્રેસ્ટ કેન્સર માત્ર 40 દિવસમાં ઠીક થઈ ગયું છે, ત્યારથી આ બાબતો પર ચર્ચા ચાલી રહી છે. દરેક વ્યક્તિ લીમડાના પાન, કાચી હળદર અને લીંબુ પાણીના ગુણો વિશે જાણવા માંગે છે. અત્યાર સુધી આ બધી વસ્તુઓ પર ઘણું સંશોધન કરવામાં આવ્યું છે અને ઘણા ઔષધીય ગુણો સામે આવ્યા છે. આયુર્વેદમાં લીમડાના પાનનો ઉપયોગ અનેક રોગોની સારવાર માટે કરવામાં આવે છે. ઘણા સંશોધનોમાં લીમડાના પાનને સ્વાસ્થ્ય માટે વરદાન પણ માનવામાં આવે છે. હવે સવાલ એ થાય છે કે શું ખરેખર લીમડાના પાનમાં કેન્સર વિરોધી ગુણો છે? છેવટે, આ વિશે સંશોધનમાં શું જાણવા મળ્યું છે? ચાલો જાણી લઈએ તેની હકીકત.
US નેશનલ સેન્ટર ફોર બાયોટેક્નોલોજી ઇન્ફોર્મેશનના રિપોર્ટ અનુસાર, લીમડાનો ઉપયોગ સદીઓથી પરંપરાગત દવાઓમાં કરવામાં આવે છે. ઘણા સંશોધનોમાં લીમડાના પાન કેન્સર વિરોધી ગુણોથી ભરપૂર હોવાનું જાણવા મળ્યું છે. લીમડાના બીજ, પાંદડા, ફૂલો અને ફળો કેન્સરને રોકવાના ગુણોથી ભરપૂર માનવામાં આવે છે. લીમડામાં એઝાડિરેક્ટીન અને નિમ્બોલાઇડ જેવા બાયોએક્ટિવ સંયોજનો હોય છે, જે કેન્સરના કોષો પર હકારાત્મક અસર કરે છે. લીમડાના ઘણા સંયોજનો કેન્સરના કોષોને ફેલાતા અટકાવે છે અને તેને દૂર કરવામાં મદદ કરે છે. લીમડાના કેટલાક સંયોજનો કેન્સરના કોષો પર અસર કરે છે, કારણ કે તે સામાન્ય કોષો પર બહુ ઓછી અસર કરે છે. લીમડાના પાનનો અર્ક કેન્સરના કોષોને ઇમ્યુનોથેરાપી અને રેડિયોથેરાપી પ્રત્યે વધુ સંવેદનશીલ બનાવી શકે છે.
લીમડાના પાંદડાના કેન્સર વિરોધી ગુણધર્મો પર હાથ ધરવામાં આવેલ મુખ્ય સંશોધનમાંથી એક 2011માં હાથ ધરવામાં આવ્યું હતું, જેમાં લીમડાના પાંદડાના અર્કનું વિવિધ પ્રકારના કેન્સર કોષો પર પરીક્ષણ કરવામાં આવ્યું હતું. આ સંશોધનમાં, એવું જાણવા મળ્યું હતું કે, લીમડાના પાંદડામાં જોવા મળતા બાયોએક્ટિવ સંયોજનો જેમ કે, એઝાડિરેક્ટીન કેન્સર કોષોના પ્રસારને અટકાવે છે અને એપોપ્ટોસિસને પ્રેરિત કરે છે. આ સિવાય આ અભ્યાસ દર્શાવે છે કે, લીમડાના પાનનો અર્ક કેન્સર કોષોના જીનોમિક અને મોલેક્યુલર સ્તર પર હકારાત્મક અસર કરી, જે કેન્સરના આગળ વધવાના અને તેના ફેલાવાને અટકાવી શકે છે.
વર્ષ 2013માં આ અંગેનો એક અભ્યાસ પણ હાથ ધરવામાં આવ્યો હતો, જેમાં લીમડાના પાનના અર્કની એન્ટિટ્યુમર અને એન્ટિપ્રોલિફેરેટિવ અસરોનો અભ્યાસ કરવામાં આવ્યો હતો. આ અભ્યાસમાં લીમડાના પાનનો અર્ક કોલોન અને બ્રેસ્ટ કેન્સર જેવા કેન્સરના કોષો પર ટેસ્ટ કરવામાં આવ્યો હતો. આમાં સંશોધકોએ જોયું કે, લીમડાના પાન ગાંઠના કોષોનું કદ ઘટાડે છે અને કેન્સરના વિકાસને રોકવામાં મદદ કરે છે. લીમડાના પાનનો અર્ક કોષોમાં રેડોક્સ સંતુલન પુનઃસ્થાપિત કરે છે, જે કેન્સરના કોષોના ચયાપચયને અસર કરે છે અને તેનો નાશ કરવામાં મદદ કરે છે. આ સંશોધન લીમડાના પાનના કેન્સર વિરોધી ગુણધર્મોને સાબિત કરે છે અને તેના સંભવિત ઉપચારાત્મક ફાયદાઓને પ્રકાશિત કરે છે.
આરોગ્ય નિષ્ણાતો પણ માને છે કે, લીમડાના પાંદડામાં કેન્સર વિરોધી ગુણધર્મો છે, પરંતુ તે શોધવા માટે સંશોધનના ઘણા તબક્કાઓમાંથી પસાર થવું પડે છે. સૌ પ્રથમ પ્રયોગ ટેસ્ટ ટ્યુબમાં કરવામાં આવે છે. આમાં સફળ થયા પછી તેનું પરીક્ષણ નાના પ્રાણીઓ પર કરવામાં આવે છે. પછી મોટા પ્રાણીઓ પર તેનું પરીક્ષણ કરવામાં આવે છે. ત્યાર પછી જઈને માણસો પર પરીક્ષણ કરવામાં આવે છે. આમાં એ પણ જોવામાં આવે છે કે, નવી બનાવેલી વસ્તુ પહેલાથી જ ઉપલબ્ધ દવાઓ કરતાં સારી છે કે નહીં. આ પછી જ ડોઝ વગેરે અંગે સંશોધન કરવામાં આવે છે અને પછી જ તેનો ઉપયોગ દવા તરીકે થાય છે. આવી સ્થિતિમાં કોઈ પણ વસ્તુને સીધું ખાઈ લેવું ફાયદાકારક રહેશે કે નહીં, તે અંગે કંઈપણ કહેવું યોગ્ય નથી.
