સુપ્રીમ કોર્ટે બુધવારે બોમ્બે હાઈકોર્ટના તે આદેશનો વિરોધ કર્યો જેમાં એક મહિલાનું વર્ણન કરવા માટે ‘ગેરકાયદેસર પત્ની’ અને ‘વિશ્વાસુ રખાત’ જેવા શબ્દોનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો. કોર્ટે કહ્યું કે, આ તેમના મૂળભૂત અધિકારોનું ઉલ્લંઘન છે અને ‘મહિલા વિરોધી’ ટિપ્પણી છે.
જસ્ટિસ AS ઓક, જસ્ટિસ એહસાનુદ્દીન અમાનુલ્લાહ અને જસ્ટિસ ઓગસ્ટિન જ્યોર્જ મસીહ બોમ્બે હાઈકોર્ટના 2003ના એક ચુકાદાને વાંચી રહ્યા હતા. તે દરમિયાન તેમને આ શબ્દો મળ્યા અને ન્યાયાધીશોએ વાંધો ઉઠાવ્યો. બેન્ચે કહ્યું, ‘દુર્ભાગ્યવશ, બોમ્બે હાઈકોર્ટે ‘ગેરકાયદેસર પત્ની’ શબ્દનો ઉપયોગ કરવાનો પ્રયાસ કર્યો. આશ્ચર્યજનક વાત એ છે કે, હાઇકોર્ટે 24મા ફકરામાં આવી પત્નીને ‘વિશ્વાસુ રખાત’ ગણાવી છે. સુપ્રીમ કોર્ટે જણાવ્યું હતું કે આવા શબ્દો માત્ર અયોગ્ય જ નથી પણ બંધારણની કલમ 21 હેઠળ મહિલાના મૂળભૂત અધિકારોનું પણ ઉલ્લંઘન કરે છે.
સુપ્રીમ કોર્ટે એ પણ શોધી કાઢ્યું કે હાઇકોર્ટે રદબાતલ લગ્નના પતિઓના કિસ્સામાં આવા કોઈ શબ્દોનો ઉપયોગ કર્યો નથી. કોર્ટે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે દરેક વ્યક્તિને ગૌરવનો મૂળભૂત અધિકાર છે, અને આવી પરિભાષા ખૂબ જ સમસ્યારૂપ અને સ્ત્રી-દ્વેષપૂર્ણ છે. કોર્ટે કહ્યું, ‘આ શબ્દોમાં સ્ત્રીનું વર્ણન કરવું એ આપણા બંધારણના આદર્શો અને ભાવનાની વિરુદ્ધ છે. રદબાતલ લગ્નનો પક્ષકાર બનેલી સ્ત્રી વિશે કોઈ પણ આવા શબ્દોનો ઉપયોગ કરી શકે નહીં. કમનસીબે, અમને હાઈકોર્ટની પૂર્ણ બેન્ચના નિર્ણયમાં આવી વાંધાજનક ભાષા મળી છે.’
સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે જે મહિલાના લગ્ન રદબાતલ જાહેર કરવામાં આવ્યા હતા, તેને ‘ગેરકાયદેસર પત્ની’ કહેવું ‘અત્યંત અયોગ્ય’ છે અને તેના ગૌરવને ઠેસ પહોંચાડે છે. સુપ્રીમ કોર્ટ હિન્દુ લગ્ન અધિનિયમ, 1955ની કલમ 24 અને 25ના ઉપયોગ પર વિરોધાભાસી મંતવ્યો સંબંધિત કેસની સુનાવણી કરી રહી હતી.
કાયદાની કલમ 24 મુકદ્દમાની પેન્ડિંગ કાર્યવાહીના ભરણપોષણ અને ખર્ચ સાથે સંબંધિત છે, જ્યારે કલમ 25 કાયમી ભરણપોષણ અને ભરણપોષણની જોગવાઈ કરે છે.
કેસની સુનાવણી કરતી વખતે, સુપ્રીમ કોર્ટે રઘુજી મગરના પુત્ર ભાઈસાહેબ સંધુ વિરુદ્ધ ભાઈસાહેબની પત્ની લીલાબાઈના કેસમાં બોમ્બે હાઈકોર્ટના નિર્ણયનો ઉલ્લેખ કર્યો. આ કેસમાં, વળતરનો આદેશ આપવાનો ઇનકાર કરતી વખતે, હાઇકોર્ટે બીજી પત્ની માટે ‘ગેરકાયદેસર પત્ની’ અને ‘વિશ્વાસુ રખાત’ જેવા શબ્દોનો ઉપયોગ કર્યો હતો. સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું છે કે, જ્યારે પતિ માટે ‘ગેરકાયદેસર પતિ’ શબ્દનો ઉપયોગ થતો નથી, તો પત્ની માટે આવું કહીને તેની ગરિમાને ઠેસ પહોંચાડી શકાય નહીં.
