તલાક પામેલી મુસ્લિમ મહિલાઓના નાણાકીય સુરક્ષા અને સન્માનને મજબૂત કરતા એક ઐતિહાસિક ચુકાદામાં, સુપ્રીમ કોર્ટે સ્પષ્ટ કર્યું છે કે છૂટાછેડા લીધેલી મુસ્લિમ મહિલા લગ્ન સમયે તેના માતા-પિતા દ્વારા તેણીને અથવા તેના પતિને આપવામાં આવેલી રોકડ, સોનું અને અન્ય તમામ ભેટો પાછી મેળવવા માટે કાયદેસર રીતે હકદાર છે.
જસ્ટિસ સંજય કરોલ અને એન. કોટિશ્વર સિંહની બેન્ચે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે લગ્ન સમયે વર પક્ષને આપવામાં આવેલી વસ્તુઓને પણ મહિલાની વ્યક્તિગત મિલકત ગણવી જોઈએ અને તલાક પછી તે તેના પૂર્વ પતિ દ્વારા પરત કરવી આવશ્યક છે.
કોર્ટે મુસ્લિમ મહિલા (તલાક પર અધિકારોનું રક્ષણ) અધિનિયમ, 1986 ની કલમ 3 પર આધાર રાખ્યો હતો. આ કલમ મહિલાને તેના સંબંધીઓ અથવા મિત્રો દ્વારા લગ્ન પહેલાં, લગ્ન દરમિયાન અથવા પછી આપવામાં આવેલી તમામ મિલકતો પર હકદાર બનાવે છે.
સુપ્રીમ કોર્ટે ટિપ્પણી કરી કે આ કાયદાનો અવકાશ અને ઉદ્દેશ્ય તલાક પછી મુસ્લિમ મહિલાઓના સન્માન અને નાણાકીય સુરક્ષાને સુનિશ્ચિત કરવાનો છે, જે બંધારણના અનુચ્છેદ 21 હેઠળ મહિલાઓના અધિકારો સાથે જોડાયેલ છે.
“આ કાયદાનું અર્થઘટન સમાનતા, ગૌરવ અને સ્વાયત્તતાને મોખરે રાખીને થવું જોઈએ, અને મહિલાઓના વાસ્તવિક જીવનના અનુભવોને ધ્યાનમાં રાખીને થવું જોઈએ, જ્યાં ખાસ કરીને નાના શહેરો અને ગ્રામ્ય વિસ્તારોમાં, અંતર્ગત પિતૃસત્તાક ભેદભાવ હજી પણ પ્રવર્તે છે.”
3.jpg?w=1110&ssl=1)
₹17.67 લાખ અને સોનું પરત કરવાનો આદેશ
આ ચુકાદો એક મુસ્લિમ મહિલા દ્વારા દાખલ કરવામાં આવેલી અરજી પર આવ્યો, જેમાં કોર્ટે તેના પૂર્વ પતિને છ સપ્તાહની અંદર ₹17,67,980ની રકમ મહિલાના બેન્ક ખાતામાં જમા કરવાનો સીધો આદેશ આપ્યો. આ રકમમાં મહેર (Mahr), દહેજ, 30 તોલા સોનાના આભૂષણો અને અન્ય ઘરેલુ વસ્તુઓનું કુલ મૂલ્યાંકન કરવામાં આવ્યું હતું. કોર્ટે સ્પષ્ટ કર્યું કે જો નિર્ધારિત સમયમાં ચુકવણી ન થાય, તો પતિએ 9% વાર્ષિક વ્યાજ પણ ચૂકવવું પડશે.
સુપ્રીમ કોર્ટે કલકત્તા હાઈકોર્ટના એ આદેશને રદ કર્યો, જેણે મહિલાને પૂરી રકમ પાછી મેળવવાનો ઇનકાર કર્યો હતો. સર્વોચ્ચ અદાલતે ટીકા કરી કે હાઈકોર્ટે આ વિવાદને માત્ર એક સિવિલ વિવાદ તરીકે જોયો અને કાયદાના સામાજિક ન્યાયના ઉદ્દેશ્યને સમજવામાં ભૂલ કરી.
આ નિર્ણય છૂટાછેડા લીધેલી મુસ્લિમ મહિલાઓની આર્થિક સ્વતંત્રતાને સુનિશ્ચિત કરવા અને તેમના મિલકત અધિકારોનું રક્ષણ કરવા તરફનું એક મજબૂત પગલું છે.
