કેન્દ્રીય માર્ગ, પરિવહન અને ધોરીમાર્ગ મંત્રાલય રાષ્ટ્રીય ધોરીમાર્ગો (NH)ના વિકાસ અને જાળવણી માટે પ્રાથમિક રીતે જવાબદાર છે. મંત્રાલય અને તેની વિવિધ અમલીકરણ એજન્સીઓ જેમ કે નેશનલ હાઈવે ઓથોરિટી ઓફ ઈન્ડિયા (NHAI), નેશનલ હાઈવે એન્ડ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર ડેવલપમેન્ટ કોર્પોરેશન લિમિટેડ (NHIDCL), બોર્ડર રોડ ઓર્ગેનાઈઝેશન (BRO), જાહેર બાંધકામ વિભાગ દ્વારા NHની સ્થિતિનું સમયાંતરે મૂલ્યાંકન કરવામાં આવે છે.
કેન્દ્રીય માર્ગ પરિવહન અને રાજમાર્ગ મંત્રી નીતિન ગડકરીએ દેશના રાષ્ટ્રીય ધોરીમાર્ગોની જાળવણી સંબંધિત નવી યોજના જાહેર કરી છે. રાજ્યસભામાં વિગતવાર ભાષણમાં, નીતિન ગડકરીએ રાષ્ટ્રીય ધોરીમાર્ગો (NHs)ના વિકાસ અને જાળવણી માટે તેમના મંત્રાલયના પ્રયાસો વિશે માહિતી આપી હતી. નવા હાઈવે બનાવવા અને તેની જાળવણી સુનિશ્ચિત કરવાની જવાબદારી મંત્રાલયની છે. આ જવાબદારીઓમાં આકારણી, જાળવણી અને રસ્તાઓની સ્થિતિ સુધારવા જેવી બાબતોનો સમાવેશ થાય છે.
જવાબદારી સુનિશ્ચિત કરવા માટે, મંત્રાલયે ખાસ કરીને NH વિભાગોની જાળવણી અને સમારકામ માટે એક મિકેનિઝમ સ્થાપ્યું છે. જે રસ્તાઓ હાલમાં નિર્માણાધીન છે અથવા ઓપરેશન, મેન્ટેનન્સ અને ટ્રાન્સફર (OMT) અથવા ઓપરેશન એન્ડ મેન્ટેનન્સ (O&M) દ્વારા મેનેજ કરવામાં આવી રહ્યા છે તે સંબંધિત કન્સેશનર અથવા કોન્ટ્રાક્ટરોની જવાબદારી છે, જ્યાં સુધી ડિફેક્ટ લાયબિલિટી પિરિયડ (DLP) સમાપ્ત ન થાય ત્યાં સુધી આવું થાય છે.
અન્ય ધોરીમાર્ગોની જાળવણી પર્ફોર્મન્સ બેઝ્ડ મેન્ટેનન્સ કોન્ટ્રાક્ટ્સ (PBMC) દ્વારા અથવા ટૂંકા ગાળાના જાળવણી કરાર (STMC) દ્વારા સંચાલિત કરવામાં આવશે. જેથી એ સુનિશ્ચિત કરી શકાય કે NHનો કોઈ ભાગ કરાર આધારિત જાળવણી વિના બાકી ન રહે.
મંત્રાલય નેશનલ હાઈવે ઓથોરિટી ઓફ ઈન્ડિયા (NHAI), નેશનલ હાઈવે એન્ડ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર ડેવલપમેન્ટ કોર્પોરેશન લિમિટેડ (NHIDCL), બોર્ડર રોડ ઓર્ગેનાઈઝેશન (BRO) અને રાજ્ય-સ્તરના જાહેર બાંધકામ વિભાગો (PWDs), અને બાંધકામ વિભાગો (RCDs) સહિતની એજન્સીઓ સાથે મળીને કામ કરી રહ્યું છે.
આ એજન્સીઓ NHને ટ્રાફિક-યોગ્ય સ્થિતિમાં જાળવવામાં ખામીઓ, ક્ષતિઓ દૂર કરીને અને ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરને વધારવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે.
રાષ્ટ્રીય ધોરીમાર્ગોના વિકાસ પ્રોજેક્ટમાં જે બાબતોનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે, તેમાં વરસાદ, પૂરનું સ્તર, વિસ્તાર અને માટી જેવી શ્રેણીઓનો સમાવેશ થાય છે. ડ્રેનેજ સિસ્ટમ્સ અને ડ્રેનેજ સ્ટ્રક્ચર્સ જેમ કે પુલ અને પુલની અસરકારક ડિઝાઇન અને બાંધકામની ખાતરી કરવા માટે વિગતવાર પ્રોજેક્ટ રિપોર્ટ્સ (DPR)માં આ પરિબળોનો સમાવેશ થાય છે.