સુપ્રીમ કોર્ટે આજે (મંગળવાર, ઓગસ્ટ 13) એક કેસમાં યોગ્ય વળતરની રકમ ન આપવા બદલ મહારાષ્ટ્ર સરકારને સખત ઠપકો આપ્યો અને કહ્યું કે, જો રાજ્ય સરકાર નિર્ધારિત સમયમાં જવાબ નહીં આપે તો રાજ્ય સરકારની યોજનાઓ બંધ કરાવી દેવાશે. હકીકતમાં, જસ્ટિસ BR ગવઈ અને જસ્ટિસ K.V. વિશ્વનાથનની કોર્ટમાં મહારાષ્ટ્રમાં સરકાર દ્વારા એક વ્યક્તિની જમીન પર ગેરકાયદે કબજો કરવા અને તેને યોગ્ય વળતર ન આપવા અંગેના કેસની સુનાવણી ચાલી રહી હતી. આ કિસ્સામાં, રાજ્ય સરકારે લગભગ છ દાયકા પહેલા એક વ્યક્તિની મિલકત ગેરકાયદેસર રીતે કબજે કરી હતી અને તેના બદલામાં તેને જંગલની જમીન ફાળવી હતી.
પીડિતે આ મામલે સુપ્રીમ કોર્ટનો સંપર્ક કર્યો હતો અને યોગ્ય વળતરની માંગ કરી હતી. વરિષ્ઠ વકીલ ધ્રુવ મહેતા કેસનો બચાવ કરી રહ્યા હતા. આના પર કોર્ટે કડક ચેતવણી આપતા કહ્યું કે, જો રાજ્ય સરકાર જમીન ગુમાવનાર વ્યક્તિને યોગ્ય વળતર નહીં આપે તો તે ‘લાડલી બહેના’ જેવી યોજનાઓ બંધ કરાવવાનો અને ગેરકાયદેસર રીતે બનેલા બાંધકામોને તોડી પાડવાનો આદેશ આપશે. જમીન સંપાદિત કરવાનો આદેશ આપશે. જસ્ટિસ ગવઈએ મહારાષ્ટ્ર સરકારનું પ્રતિનિધિત્વ કરતા વકીલને પૂછ્યું કે, તે જમીનનું વળતર કેટલું હોવું જોઈએ? તમે વાજબી રકમ નક્કી કરો અને કોર્ટને જણાવો.
ન્યાયમૂર્તિ ગવઈએ રાજ્યના વકીલને કડક શબ્દોમાં કહ્યું, ‘પીડિતને કેટલું વળતર આપવું જોઈએ તે અંગે યોગ્ય આંકડો રજૂ કરો. તમે તમારા મુખ્ય સચિવને CM સાથે વાત કરવા કહો. અન્યથા, અમે રાજ્ય સરકારની તમામ યોજનાઓને રદ કરી દઈશું.’ મીડિયા સૂત્રોના અહેવાલ મુજબ, જસ્ટિસ ગવઈએ વધુમાં કહ્યું, “અમે તમારી બધી લાડલી બહેના… લાડલી બહુ…ને રોકી દઈશું’ જો અમને આ રકમ યોગ્ય નહીં લાગે તો અમે ગેરકાયદે કબજે કરેલી જમીન પર બનેલા માળખાને તોડી પાડવાનો નિર્દેશ આપીશું. પછી ભલે તે રાષ્ટ્રીય હિત અથવા જાહેર હિતમાં હોય. અમે તેને એમ જ નહીં રહેવા દઈએ, અને બધું તોડી પાડવા સૂચના આપીશું. અમે 1963થી આજ સુધી તે જમીનનો ગેરકાયદેસર ઉપયોગ કરવા બદલ વળતર આપવાનો નિર્દેશ આપીશું અને પછી જો તમે તેને ફરીથી સંપાદિત કરવા માંગતા હો, તો તમે તે નવા (જમીન સંપાદન) કાયદા હેઠળ કરી શકો છો.’
સુનાવણીની શરૂઆતમાં, જ્યારે કોર્ટે રાજ્યના મુખ્ય સચિવની હાજરી અંગે પ્રશ્નો પૂછ્યા અને તેમને કોર્ટમાં બોલાવવાનું કહ્યું, ત્યારે રાજ્ય સરકારના વકીલે કોર્ટને અપીલ કરી કે, આવી સૂચનાઓ પસાર કરવાથી મુક્તિ આપવામાં આવે. આના પર જસ્ટિસ ગવઈએ સ્પષ્ટ કહ્યું કે, ‘જો કોઈ અધિકારી કેસમાં મદદ કરવા બદલ તમારી વિરુદ્ધ કાર્યવાહી કરશે તો અમે તે અધિકારીને તેની સાચી જગ્યા બતાવી દઈશું. અમે અમારા કાયદાકીય અધિકારીઓને પણ બચાવવા માટે અહીં છીએ.’
સુપ્રીમ કોર્ટની ડિવિઝન બેન્ચ અરજદાર T.N. ગોદાવર્મનના કેસની સુનાવણી કરી રહી હતી, જેમણે દાવો કર્યો હતો કે, તેમના પૂર્વજોએ 1950ના દાયકામાં પુણેમાં 24 એકર જમીન ખરીદી હતી. ત્યાર પછી રાજ્ય સરકારે 1963માં તેને સરકારી જમીન જાહેર કરીને તેનો કબજો લીધો હતો. પીડિત પક્ષે તેની સામે કોર્ટનો સંપર્ક કર્યો અને સુપ્રીમ કોર્ટમાંથી જીત મેળવી. ત્યારપછી, હુકમનામું અમલમાં મૂકવાની માંગ કરવામાં આવી હતી, પરંતુ રાજ્ય સરકારે આ જમીન સંરક્ષણ સંસ્થાને આપવામાં આવી હોવાનું કહીને હુકમનામું સેટલ કરવાનો ઇનકાર કર્યો હતો. ડિફેન્સ ઇન્સ્ટિટ્યૂટે, તેના ભાગ પર, દાવો કર્યો હતો કે તે વિવાદમાં પક્ષકાર નથી અને તેથી તેને પ્લોટમાંથી બહાર કાઢી શકાય નહીં.
આ પછી, પીડિત પક્ષ બોમ્બે હાઈકોર્ટમાં પહોંચ્યો, જ્યાં રાજ્ય સરકારને બદલામાં જમીન ફાળવવાનો આદેશ આપવામાં આવ્યો. 2004માં સરકારે પીડિત પક્ષને જંગલની જમીન ફાળવી હતી. હવે પીડિત પક્ષ તેમની જમીન માટે યોગ્ય વળતરની માંગ કરી રહ્યો છે.