હિમાચલ પ્રદેશના CM સુખવિંદર સિંહ સુખુએ રાજ્યની નબળી આર્થિક સ્થિતિનો સામનો કરવા માટે એક મોટી જાહેરાત કરી છે. તેમણે પોતે, તેમના મતવિસ્તારના સભ્યો અને મુખ્ય સંસદીય સચિવો સાથે, આગામી બે મહિના સુધી તેમના પગાર અને ભથ્થાં નહીં લેવાનો નિર્ણય લીધો છે. તેમણે વિધાનસભાના અન્ય સભ્યોને પણ અપીલ કરી છે કે, તેઓ સ્વેચ્છાએ તેમના પગાર અને ભથ્થાં છોડી દે અને આ સંકટમાં રાજ્યને મદદ કરે. હિમાચલ પ્રદેશ વિધાનસભાના સત્ર દરમિયાન CM સુખવિંદર સિંહ સુખુએ આ જાહેરાત કરી હતી. રાજ્યની આર્થિક સ્થિતિ અંગે ઊંડી ચિંતા વ્યક્ત કરતાં તેમણે જણાવ્યું હતું કે, અનેક કારણોસર રાજ્યની આર્થિક સ્થિતિ અત્યંત નાજુક છે.
CM સુખવિંદર સિંહ સુખુએ કહ્યું કે જૂન 2022 પછી GST વળતર બંધ થવાને કારણે રાજ્યને આવકમાં પણ મોટી અછતનો સામનો કરવો પડી રહ્યો છે. આના કારણે રાજ્યને વાર્ષિક અંદાજે 2,500-3,000 કરોડ રૂપિયાનું નુકસાન થઈ રહ્યું છે. જૂની પેન્શન સ્કીમ (OPS)ને પુનઃસ્થાપિત કરવાથી રાજ્યની ઉધાર ક્ષમતામાં લગભગ રૂ. 2,000 કરોડનો ઘટાડો થયો છે. આ તમામ પડકારોનો ઉલ્લેખ કરતા CM સુખવિંદર સિંહ સુખુએ કહ્યું કે, વર્તમાન આર્થિક સંકટમાંથી બહાર આવવું આસાન નહીં હોય. તેમણે વિધાનસભાને ખાતરી આપી હતી કે, રાજ્ય સરકાર આવક વધારવા અને બિનઉત્પાદક ખર્ચ ઘટાડવાના પ્રયાસો કરી રહી છે. પરંતુ આ પ્રયાસોના પરિણામને આવવામાં સમય લાગશે.
CM સુખવિંદર સિંહ સુખુએ જણાવ્યું હતું કે, વર્ષ 2023-24માં મહેસૂલ ખાધ અનુદાન રૂ. 8,058 કરોડ હતું, જે આ વર્ષે ઘટીને રૂ. 6,258 કરોડ થયું છે. એટલે કે 1,800 કરોડ રૂપિયાનો ઘટાડો થયો છે. આગામી વર્ષ (2025-26)માં આ ગ્રાન્ટમાં રૂ. 3,000 કરોડનો વધુ ઘટાડો થવાની શક્યતા છે, જેના કારણે તે ઘટીને માત્ર રૂ. 3,257 કરોડ થશે. CM સુખવિંદર સિંહ સુખુએ પોસ્ટ ડિઝાસ્ટર નીડ એસેસેસ (PDNA)નો પણ ઉલ્લેખ કર્યો છે. તેમણે કહ્યું કે, આ હેઠળ રાજ્યને રૂ. 9,042 કરોડની જરૂર છે, પરંતુ કેન્દ્ર સરકાર તરફથી હજુ સુધી કોઈ ફંડ મળ્યું નથી. વધુમાં, પેન્શન ફંડ રેગ્યુલેટરી એન્ડ ડેવલપમેન્ટ ઓથોરિટી (PFRDA) તરફથી નેશનલ પેન્શન સિસ્ટમ (NPS) હેઠળ લગભગ રૂ. 9,200 કરોડનું યોગદાન મળવાનું બાકી છે. આ માટે કેન્દ્ર સરકારને વારંવાર વિનંતી કરવા છતાં હજુ સુધી કોઈ જવાબ મળ્યો નથી.
અત્રે ઉલ્લેખનીય છે કે, હિમાચલ પર દેવાનો બોજ દરેક પસાર થતા વર્ષ સાથે વધી રહ્યો છે. દેવાનો આ વધતો જતો પહાડ ચિંતાનો વિષય છે અને નિષ્ણાતોના મતે જો કોઈ ઉકેલ ન મળે તો સ્થિતિ વિકટ બની શકે છે. હિમાચલ પ્રદેશ પર હાલમાં 85 હજાર કરોડ રૂપિયાથી વધુનું દેવું છે. સરેરાશ, 100 રૂપિયાના બજેટમાંથી, 42 રૂપિયા પગાર અને પેન્શન પાછળ ખર્ચવામાં આવે છે. તેમાંથી 25 રૂપિયા પગાર અને 17 રૂપિયા પેન્શન પાછળ ખર્ચવામાં આવી રહ્યા છે. તેવી જ રીતે, લોનની ચુકવણી પર 9 રૂપિયા અને લોન પર વ્યાજ ચૂકવવા માટે 11 રૂપિયા ખર્ચવામાં આવી રહ્યા છે. એટલે કે કુલ રૂ. 20 લોનના હપ્તા અને વ્યાજની ચુકવણી તરફ જઈ રહ્યા છે. આવી સ્થિતિમાં, દરેક 100 રૂપિયામાંથી રૂ. 62 માત્ર ચાર વસ્તુઓ પર જ ખર્ચ કરવામાં આવી રહ્યા છે. હિમાચલ પ્રદેશનું સરેરાશ વાર્ષિક બજેટ 50 હજાર કરોડ રૂપિયા છે અને આર્થિક સ્થિતિ એવી છે કે માત્ર 70 લાખની વસ્તીવાળા હિમાચલમાં દરેક હિમાચલી પર 1.16 લાખ રૂપિયાનું દેવું છે.
