જ્યારે 2019ની મહારાષ્ટ્ર ચૂંટણી પછી મહાવિકાસ અઘાડી (MVA)ની રચના કરવામાં આવી હતી. BJP સાથે ગઠબંધન કરીને ચૂંટણી લડનાર શિવસેના NDAથી અલગ થઈને વિપક્ષી બિનસાંપ્રદાયિક પક્ષોમાં જોડાઈ હતી. મહા વિકાસ અઘાડીમાં સૌથી નબળી કોંગ્રેસ પાસે માત્ર ત્રીજા સાથીનું જ સંખ્યાબળ હતું. 288 બેઠકોની વિધાનસભામાં તેની પાસે માત્ર 44 ધારાસભ્યો હતા. પણ કહેવાય છે કે રાજકારણ એ અનંત શક્યતાઓની રમત છે. લોકસભા ચૂંટણીમાં ધાર્યા કરતા સારા પ્રદર્શનને કારણે કોંગ્રેસ આજે એવી સ્થિતિમાં છે કે પાર્ટી ગઠબંધન માટે તેના CM ઉમેદવારના નામ પર ચૂંટણી લડવા માંગે છે. પાંચ વર્ષ પહેલા કોંગ્રેસ આ જ રાજ્યમાં DyCMની માંગ પણ કરી શકી ન હતી. પરંતુ મુશ્કેલી એ છે કે, કોંગ્રેસની અતિશય મહત્વાકાંક્ષાને કારણે મહાવિકાસ આઘાડીમાં ભડકો થાય તેવું બની શકે છે. કારણ કે ઉદ્ધવ ઠાકરે હજુ પણ પોતાને ભાવિ CM માની રહ્યા છે. અને સૌથી મોટી વાત એ છે કે શરદ પવાર પણ આ વખતે ઓછાથી સંતુષ્ટ થવાના મૂડમાં નથી. ચાલો જોઈએ કે કોંગ્રેસની તાકાત મહાવિકાસ અઘાડીની નબળી કડી કેમ બની શકે છે.
કોંગ્રેસ ખૂબ જ ઉત્સાહ સાથે CM પદનો દાવો કરી રહી છે: મીડિયા સૂત્રોના અહેવાલ અનુસાર, કોંગ્રેસ થોડા દિવસો પહેલા જ મહારાષ્ટ્ર વિધાનસભાની ચૂંટણી માટે CM પદ પર પોતાની નજર નક્કી કરી રહી છે, એવું કોંગ્રેસ ધારાસભ્ય દળના નેતા બાલાસાહેબ થોરાટે જણાવ્યું હતું, તેમણે કહ્યું કે આગામી CM કોંગ્રેસના જ હશે. પછી, નાગપુરમાં તાજેતરમાં પાર્ટીના કાર્યક્રમમાં, ઘણા નેતાઓએ રાજ્યના કોંગ્રેસના નેતા નાના પટોલેને મહારાષ્ટ્રના આગામી CM તરીકે પ્રોજેક્ટ કરવાનું શરૂ કર્યું. જો આપણે લોકસભા ચૂંટણીના પરિણામો પર નજર કરીએ તો, ત્રણ MVA પાર્ટીઓમાં કોંગ્રેસનું પ્રદર્શન શ્રેષ્ઠ રહ્યું છે. 17 લોકસભા બેઠકો પર ચૂંટણી લડીને 13 સંસદીય બેઠકો જીતનાર પક્ષ ચોક્કસપણે ઉત્સાહમાં હશે તે સ્વાભાવિક છે.
એટલું જ નહીં, એવા સમયે જ્યારે કેન્દ્રમાં બીજી પાર્ટીની સરકાર છે, ત્યારે સાંગલીના અપક્ષ સાંસદ વિશાલ પ્રકાશબાબુ પાટીલે પણ કોંગ્રેસને સમર્થન આપ્યું છે. ઉદ્ધવ ઠાકરેની શિવસેના (UBT)એ 21 બેઠકો પર ચૂંટણી લડી અને નવ લોકસભા બેઠકો જીતી, જ્યારે શરદચંદ્ર પવારની રાષ્ટ્રવાદી કોંગ્રેસ પાર્ટીએ 10માંથી આઠ બેઠકો જીતી. મીડિયા પોતાના સૂત્રોનો ઉલ્લેખ કરીને લખે છે કે, કોંગ્રેસ MVAમાં કુલ 288માંથી 110-115 બેઠકો પર ચૂંટણી લડવાની યોજના બનાવી રહી છે, જ્યારે શિવસેના (UBT)ને 90-95 બેઠકો અને NCP (SP) માટે 80-85 બેઠકો છોડશે. જો કે હજુ સુધી કંઈ નક્કી થયું નથી, પરંતુ કોંગ્રેસના સૂત્રોનું કહેવું છે કે, પાર્ટી હાઈકમાન્ડ 100થી ઓછી બેઠકો પર સહમત થવાની શક્યતા નથી.
ઉદ્ધવ ઠાકરે કમજોર થયા છે, કોઈ મહત્વકાંક્ષા નથી: ઉદ્ધવ ઠાકરેએ તેમનો પક્ષ અને ચૂંટણી પ્રતીક બંને ગુમાવી દીધા છે. લોકસભા ચૂંટણીમાં પણ શિવસેના શિંદે તેમના કરતા માત્ર 2 સીટો ઓછી છે. આમ છતાં ઠાકરે પોતાને મહારાષ્ટ્રના આગામી CM માને છે. 2019ની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં BJP અને શિવસેનાએ સાથે મળીને ચૂંટણી લડી હતી અને અનુક્રમે 105 અને 56 બેઠકો જીતવામાં સફળતા મેળવી હતી. પરંતુ ઉદ્ધવ ઠાકરેના CM બનવાના આગ્રહથી ગઠબંધન તૂટી ગયું. ઉદ્ધવ ઠાકરેનો આ આગ્રહ હજુ પણ યથાવત છે. કોંગ્રેસ દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલા આંતરિક સર્વેક્ષણો દર્શાવે છે કે, MVAમાં ઉદ્ધવ ઠાકરેની લોકપ્રિયતા ઘટી રહી છે. દરમિયાન, ઉદ્ધવ ઠાકરે દિલ્હીમાં કોંગ્રેસ નેતૃત્વને મળ્યા હતા અને CM પદ માટે ફોર્મ્યુલામાં ફેરફારની માંગ કરી હતી. તેમની દલીલ છે કે, સૌથી વધુ બેઠકો મેળવનાર પક્ષને CM પદ આપવાની પરંપરાગત ફોર્મ્યુલા ગઠબંધનને નબળી પાડે છે.
જો કે, લોકસભાની ચૂંટણી પછી, MVAની અંદરના સમીકરણો ઝડપથી બદલાઈ રહ્યા છે. મહત્તમ સીટો પર ચૂંટણી લડવા છતાં શિવસેના (UBT)ની સ્થિતિ હવે નબળી માનવામાં આવે છે. કોંગ્રેસે 17માંથી 13 બેઠકો જીતી હતી, જ્યારે શિવસેના (UBT)ને 21માંથી માત્ર 9 બેઠકો મળી હતી. શરદ પવારની NCPએ 10માંથી 8 બેઠકો જીતીને પોતાની જાતને મજબૂત સ્થિતિમાં જાળવી રાખી છે.
ઓગસ્ટની શરૂઆતમાં ઉદ્ધવ ઠાકરે સીટ વહેંચણી અંગે ચર્ચા કરવા દિલ્હી ગયા હતા. એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે તેમણે લગભગ 100 સીટો પર ચૂંટણી લડવાની માંગ કરી હતી. જોકે હવે તેમને પોતાની તાકાતનો અહેસાસ થયો છે.
શરદ પવારની તાકાત અડધી થઈ ગઈ છે, પરંતુ CM પદ પર કોંગ્રેસનો દાવો વિખવાદ વધારશે: મહારાષ્ટ્રમાં ઉદ્ધવ ઠાકરેની જેમ શરદ પવારના હાથમાંથી પાર્ટી અને ચૂંટણી પ્રતીક પણ છીનવાઈ ગયા છે. પરંતુ ઠાકરેની જેમ પવાર પણ પોતાને કોઈથી ઓછા નથી માનતા. ચાણક્યની જેમ તેઓ પણ પોતાના ભત્રીજા અજિત પવારને આગામી વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં હરાવવા માટે દરરોજ નવી યોજનાઓ પર કામ કરી રહ્યા છે. NCP DyCM અજિત પવારના મંત્રીઓને હરાવવા માટે દરેક ઉમેદવાર પર કામ કરી રહી છે. 2024માં મહાવિકાસ અઘાડી માટે CM પદનો ચહેરો કોણ હશે તે અંગે NCP શરદ પવાર પાર્ટીના અધ્યક્ષ શરદ પવારના સંકેતથી રાજકીય ગરમાવો વધી રહ્યો છે. એક મીડિયા રિપોર્ટ અનુસાર, થોડા દિવસ પહેલા જ શરદ પવારે પોતાના અન્ય ભત્રીજા રોહિત પવાર માટે બેટિંગ કરી છે. શરદ પવાર રોહિત પવારના મતવિસ્તાર જામખેડ તાલુકાના ખરડામાં વિવિધ વિકાસ કાર્યોના ભૂમિપૂજન અને અર્પણ સમારોહમાં પહોંચ્યા હતા, જ્યાં તેમણે લોકોને સંબોધિત કરીને આવી કેટલીક વાતો કહી હતી, ત્યારપછી એવું માનવામાં આવી રહ્યું હતું કે NCP (SP)ના રોહિત પવાર CM પદના દાવેદાર બની શકે છે. લોકસભા ચૂંટણીમાં મહાવિકાસ અઘાડીમાં NCPના શરદ પવારને સૌથી વધુ સફળતા મળી હતી. NCP (SP)એ કુલ 10 બેઠકો પર ચૂંટણી લડી હતી અને 8 બેઠકો પર ચૂંટણી જીતવામાં તેની સફળતા પવારની લોકપ્રિયતાનું પ્રમાણ દર્શાવે છે.
સારી છબી ધરાવતા નેતાઓની હાજરીને કારણે કોંગ્રેસ અન્ય MVA સાથી પક્ષો પર ભારે પડે છે: હાલમાં, કોંગ્રેસ MVAમાં એકમાત્ર પક્ષ છે જેનો સમગ્ર મહારાષ્ટ્રમાં વ્યાપક પ્રભાવ છે અને વિવિધ સમુદાયોના સ્થાનિક નેતાઓની બીજી લાઇન પણ તૈયાર છે. NCP (શરદ પવાર) અને શિવસેના (ઉદ્ધવ ઠાકરે) વિશે આવું કહી શકાય નહીં. આ બંને પક્ષો મહારાષ્ટ્રના અમુક ખાસ વિસ્તારોમાં ખૂબ જ મજબૂત છે અને અમુક વિસ્તારોમાં ખૂબ જ નબળા છે. આ સાથે આ પક્ષોના સ્થાનિક નેતાઓ ખતમ થઈ ગયા છે. શિવસેના શિંદે અને NCP (અજિત પવાર) મહારાષ્ટ્રમાં સત્તામાં હોવાથી, તમામ મજબૂત કાર્યકરો અને નેતાઓ આ પક્ષોમાં જોડાયા. હવે શિવસેના ઉદ્ધવ ઠાકરે અને NCP શરદ પવાર સાથે માત્ર મુઠ્ઠીભર લોકો જ બચ્યા છે.
