પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીનું નિવેદન કે “આપણું ભારત ઋષિઓ, મનીષીઓ અને સંતોની ધરતી છે” ભારતની સાંસ્કૃતિક અને આધ્યાત્મિક ધરોહરનું સમગ્ર વિશ્વ સમક્ષ ગૌરવપૂર્ણ પ્રતિબિંબ છે. આ નિવેદન માત્ર ભારતના ગૌરવશાળી ભૂતકાળની વાત નથી કરતું પરંતુ વર્તમાન અને ભવિષ્યની ચેતનાને પણ ઉજાગર કરે છે. આ વાક્યની ગહનતા એમાં રહેલી શ્રદ્ધા અને વિશ્વાસમાં છે જે ભારતની અડગ આધ્યાત્મિક શક્તિનું પ્રતીક છે.
ભારતનો ઇતિહાસ એક એવી પવિત્ર ધરતીની ગાથા છે જ્યાં વૈદિક ઋષિઓથી લઈને આધુનિક યુગના મહાન ચિંતકો અને સંતોએ સમાજને માર્ગદર્શન આપ્યું છે. ઋષિ વાલ્મીકિએ રામાયણની રચના કરી જે આજે પણ નૈતિકતા અને ધર્મનું પ્રતીક છે. મહર્ષિ વેદવ્યાસે મહાભારત અને ભગવદ્ગીતા જેવા અમર ગ્રંથો આપ્યા જે વિશ્વને જીવનના સત્ય અને ધર્મની શીખ આપે છે. આદિ શંકરાચાર્યથી લઈને સ્વામી વિવેકાનંદ સુધી દરેક યુગમાં એવા મહાન વ્યક્તિત્વોએ જન્મ લીધો જેમણે ભારતની આધ્યાત્મિક ચેતનાને નવું ઉર્જાસંચાર આપ્યું.
પ્રધાનમંત્રીના નિવેદનનો બીજો ભાગ એટલો જ મહત્ત્વનો છે જ્યાં તેઓ કહે છે કે જ્યારે પણ ભારત અથવા સમાજ કોઈ મુશ્કેલ સમયમાંથી પસાર થાય છે ત્યારે કોઈ ઋષિ અવતરે છે અને સમાજને નવી દિશા આપે છે. આ એક એવો વિશ્વાસ છે જે ભારતીય સંસ્કૃતિના મૂળમાં રહેલી આશાવાદી ચેતનાને રજૂ કરે છે. ભારતના ઇતિહાસમાં આવા અનેક ઉદાહરણો જોવા મળે છે. ગૌતમ બુદ્ધે જ્યારે સમાજમાં વિચારોનો અંધકાર હતો ત્યારે અહિંસા અને કરુણાનો માર્ગ દેખાડ્યો. મહાત્મા ગાંધીએ બ્રિટિશ શાસનના ગુલામીના સમયમાં અહિંસા અને સત્યાગ્રહ દ્વારા ભારતને આઝાદીનો માર્ગ બતાવ્યો. સ્વામી દયાનંદ સરસ્વતીએ આર્ય સમાજની સ્થાપના કરીને સમાજમાં વ્યાપેલી કુરીતિઓ સામે લડવાનું શસ્ત્ર આપ્યું.
આજના સંદર્ભમાં આ નિવેદનનું મહત્ત્વ વધુ સ્પષ્ટ થાય છે. આજે વિશ્વ ઝડપથી બદલાઈ રહ્યું છે. ટેક્નોલોજી, આર્થિક અસમાનતા, પર્યાવરણનું સંકટ અને સામાજિક સંઘર્ષ જેવા પડકારો સમક્ષ ઊભા છે. આવા સમયે ભારતની આધ્યાત્મિક શક્તિ અને તેના ઋષિ મુનિઓની શીખ આપણને માર્ગદર્શન આપે છે. સ્વામી વિવેકાનંદનું કથન “ઉઠો, જાગો અને લક્ષ્ય પ્રાપ્ત ન થાય ત્યાં સુધી ન રોકાઓ” આજે પણ યુવાનોને પ્રેરણા આપે છે. આ નિવેદન ભારતની તાકાતને યાદ અપાવે છે કે આપણે માત્ર ભૌતિક પ્રગતિ જ નથી કરવાની પરંતુ આધ્યાત્મિક અને નૈતિક મૂલ્યોના આધારે વિશ્વને નવી દિશા આપવાની છે.
આ નિવેદન એ પણ દર્શાવે છે કે ભારતની શક્તિ તેની વિવિધતામાં અને એકતામાં રહેલી છે. અહીં દરેક યુગમાં વિવિધ ધર્મો, સંસ્કૃતિઓ અને વિચારધારાઓએ સમાજને એક નવો માર્ગ આપ્યો છે. આજે જ્યારે વિશ્વ ભારત તરફ આશાભરી નજરે જુએ છે ત્યારે આ નિવેદન આપણને આપણી જવાબદારી યાદ અપાવે છે. ભારતે ફરી એકવાર પોતાની આધ્યાત્મિક અને બૌદ્ધિક શક્તિ દ્વારા વિશ્વને શાંતિ, સમૃદ્ધિ અને સમાનતાનો માર્ગ બતાવવાનો છે.
અંતમાં પ્રધાનમંત્રીનું આ નિવેદન એક આહ્વાન છે, આપણે આપણી ધરોહરને સાચવવાની છે, આપણા મૂલ્યોને જીવંત રાખવાના છે અને નવી પેઢીને એવું ભારત આપવાનું છે જે ઋષિઓના આદર્શો પર આગળ વધે. આ નિવેદન ભારતની શક્તિ, આશા અને વિશ્વાસનું પ્રતીક છે જે આપણને ગર્વ અને જવાબદારીની ભાવનાથી ભરી દે છે.