અવકાશમાંથી પૃથ્વીને વીજળીનો પુરવઠો? જો તમે થોડા વર્ષો પહેલા આ કહ્યું હોત તો વૈજ્ઞાનિકો પણ હસી પડ્યા હોત. પણ હવે એવું નથી. અમેરિકા, ચીન, જાપાન સહિત ઘણા દેશો આવનારા વર્ષોમાં આવી ક્ષમતા હાંસલ કરવાની દિશામાં આગળ વધી રહ્યા છે. બ્રિટિશ સ્ટાર્ટઅપ પણ 2030 સુધીમાં અવકાશમાં ઉપગ્રહો દ્વારા પૃથ્વીને વીજળી પહોંચાડવા જઈ રહ્યું છે. આ કંપની 2030 સુધી પહેલો ડેમોન્સ્ટ્રેટર સેટેલાઇટ મોકલીને આઇસલેન્ડને વીજળીનો પુરવઠો શરૂ કરવા માંગે છે. જો તે સફળ થાય છે, તો તે વિશ્વમાં આ નવીનીકરણીય ઉર્જા સ્ત્રોતની પ્રથમ ઘટના હશે.
આ સ્પેસ સોલાર પાવર પ્રોજેક્ટ UKની સ્પેસ સોલર, રેકજાવિક એનર્જી અને આઈસલેન્ડની ટકાઉપણું પહેલ ટ્રાન્ઝિશન લેબ્સ વચ્ચેની ભાગીદારી છે. કંપની આગામી છ વર્ષમાં પ્રથમ ઉપગ્રહ લોન્ચ કરવાની યોજના ધરાવે છે, જે પૃથ્વી પર સ્વચ્છ 30 મેગાવોટ ઊર્જાના બીમનું ઉત્સર્જન કરશે. આટલી વીજળીથી લગભગ 3,000 ઘરોને રોશન કરી શકાય છે. ઉચ્ચ-આવર્તન રેડિયો તરંગોના રૂપમાં સેટેલાઇટથી ઊર્જા મોકલવામાં આવશે. જમીન પર સ્થાપિત એન્ટેના દ્વારા તેને પ્રાપ્ત કરવાથી આ ઊર્જા એકત્ર થશે અને તેને વીજળીમાં રૂપાંતરિત કરીને પાવર ગ્રીડમાં મોકલવામાં આવશે.
સોલાર પેનલ સહિત આ સેટેલાઇટ લગભગ 400 મીટર પહોળો હશે. રિપોર્ટ અનુસાર સેટેલાઇટનું વજન 70.5 ટન હોઈ શકે છે. તે પૃથ્વીની મધ્યમ ભ્રમણકક્ષામાં ગ્રહની આસપાસ ફરશે. આ ભ્રમણકક્ષા 2,000 અને 36,000 કિલોમીટરની વચ્ચેની ઊંચાઈએ નજીકનો અવકાશ પ્રદેશ છે.
આ ભાગીદારીનો ધ્યેય 2036 સુધીમાં આવા છ અવકાશ-આધારિત સૌર પાવર સ્ટેશનોનો કાફલો બનાવવાનો છે. આ કાફલો 24×7 પૃથ્વી પરના લોકોને કેટલાય ગીગાવોટ સ્વચ્છ વીજળી સપ્લાય કરી શકશે, પછી ભલેને હવામાન ગમે તે હોય. 2040ના દાયકાના મધ્ય સુધીમાં, આ સ્પેસ પાવર પ્લાન્ટ્સ 15 ગીગાવોટથી વધુ ઊર્જા સપ્લાય કરવામાં સક્ષમ હશે.
સ્પેસ સોલર મુજબ, પ્રથમ પાવર પ્લાન્ટ બનાવવા માટે 800 મિલિયન ડૉલરનો ખર્ચ થશે. કંપનીએ કહ્યું કે આ સિસ્ટમ પરમાણુ ઊર્જાના લગભગ એક ચતુર્થાંશ ખર્ચ એટલે કે ગીગાવોટ દીઠ 2.25 બિલિયન ડૉલર પર વીજળી પૂરી પાડશે.
પૃથ્વી પર ફોટોવોલ્ટેઇક્સ અને વિન્ડ ટર્બાઇન્સથી વિપરીત, સેટેલાઇટ પાવર પ્લાન્ટ્સ તૂટક તૂટક વીજ ઉત્પાદનથી પીડાશે નહીં. પરંપરાગત નવીનીકરણીય ઉર્જા ઉત્પાદનની આ એક મોટી ખામી છે. આ ઉપગ્રહો દિવસના સમય અથવા હવામાનની સ્થિતિને ધ્યાનમાં લીધા વિના સતત શક્તિ ઉત્પન્ન કરશે.
સ્પેસ સોલાર દ્વારા બનાવવામાં આવેલી યોજના અનુસાર, SpaceXના સ્ટારશિપ મેગારોકેટ દ્વારા દરેક 30 મેગાવોટ સોલર ફાર્મને એક જ પ્રક્ષેપણમાં ભ્રમણકક્ષામાં પહોંચાડવામાં આવશે. SpaceXએ વિશ્વના સૌથી ધનિક વ્યક્તિ એલોન મસ્કની એરોસ્પેસ કંપની છે. પૃથ્વીની નીચી ભ્રમણકક્ષામાં 165 ટન સુધીનો પેલોડ વહન કરવાની ક્ષમતા સાથે, સ્ટારશિપે પ્રક્ષેપણ ખર્ચમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો કર્યો છે.
